Voorkom die scheiding! Red dat huwelijk! Een beproefd zeven stappen-plan.
Hoofdstuk 1 – De niet-zo-grootse ontsnapping.
Mensen die zich in hun huwelijk ongelukkig voelen, zeggen vaak dat ze ín de val zitten. Ze snakken ernaar bevrijd te zijn van de spanningen, de eenzaamheid, de voortdurende ruzies of de oorverdovende stilte, maar ze weten niet zeker of een scheiding wel de juiste beslissing is. Ze nemen hun trouwbelofte serieus. Ze willen hun partners geen verdriet doen. Ze willen hun kinderen geen verdriet doen. De gedachte om alleen door het leven te moeten schrikt ze af. Ze maken zich zorgen over het geld. Ze vrezen het onbekende.
Maar hun liefdeloze huwelijk geeft hun het gevoel alsof ze de doodstraf gekregen hebben. Ze mogen nog kiezen tussen hangen of wurgen. Gevangen in een miserabel leven. In de loop van de tijd raken veel van zulke mensen er geleidelijk van overtuigd dat weglopen uit het huwelijk veruit te preferen valt boven het blijven. Ze zeggen tegen zichzelf: ‘Kinderen zijn veerkrachtig, dat komt wel weer goed’, of: ‘uiteindelijk is het beter voor iedereen’, of: ‘natuurlijk is dit zwaar voor een tijdje, maar verandering is niet slecht’, of: ‘alles is beter dan dit’. Pas als ze de weg naar scheiding werkelijk zijn ingeslagen en de stukjes van hun leven weer aan elkaar proberen te plakken ontdekken ze de werkelijke prijs voor hun zogenaamde ‘vrijheid’. Helaas komt deze ontdekking te laat. Ze zijn in de scheidingsval getrapt.
Hier volgen twee brieven van mensen in de scheidingsval.
Beste Michele, Ik heb twee weken het internet afgezocht voor hulp of informatie over mijn probleem. Ik ben 18 jaar getrouwd geweest en we hebben drie fantastische kinderen. Ik ben een scheidingsprocedure begonnen en die is zes maanden geleden afgerond. Nu twijfel ik. Ik mis mijn ‘gezin’ zo erg. En het ergste van alles, ik mis mijn echtgenoot, mijn ex. Als ik hem zou kunnen overtuigen zouden we aan onze relatie kunnen werken en ons gezin weer compleet kunnen maken.
Ik had nooit kunnen bedenken dat ik me zo zou gaan voelen omdat ik me jarenlang zo ellendig heb gevoeld in mijn huwelijk. Ik dacht dat we allemaal beter af zouden zijn als ik er uit zou stappen. Mijn ex en ik zouden geen ruzie meer hebben en we zouden allemaal verlost zijn van de stress en de spanning in ons huis. In het begin was het een hele opluchting om van het gebekvecht af te zijn, maar ik kon niet voorzien hoe snel die opluchting zou omslaan in gevoelens van pijn. Die blikken op de gezichten van mijn kinderen als ze met hun vader bellen, of als ze terugkomen van een weekendbezoek, het is meer dan ik kan verdragen. Ik wist dat ze verdrietig zouden zijn, maar ik had geen idee dat het ze zo diep zou raken.
Wat me het meest verbaast is dat ik de hele tijd aan mijn ex loop te denken. Hij is verre van volmaakt, maar nu besef ik dat ik meer mijn best had kunnen doen om te leren omgaan met de dingen die me ergerden of pijn deden. In plaats daarvan sloot ik mezelf af en hem buiten. Nu spookt het door mijn hoofd dat mijn scheiding niet alleen een huwelijk heeft vernietigd, maar ook een gezin. Ik wil ontzettend graag weten of er ook andere mensen zijn die spijt hebben van hun beslissing om te scheiden en die er op de een of andere manier in geslaagd zijn om hun gezin weer bij elkaar te krijgen. Ik bid tot God dat het antwoord op deze vraag ‘ja’ is. Kun je me helpen? Joan
Beste Michele, Ik voel me stom om je te schrijven, maar ik weet niet bij wie ik anders terecht kan. Na 24 jaar huwelijk heb ik mijn vrouw verteld dat ik wil scheiden. Ik was al lang ongelukkig in ons huwelijk. Onze behoefte aan seks liep totaal niet gelijk. Als ik haar benaderde had ze nooit zin. Eerst dacht ik dat ik iets verkeerd deed maar na een tijdje werd ik ziek van haar uitvluchten. Ik was de hele tijd boos. En ze bleef maar doorzeuren over alles. Ik werk hard en zorg goed voor mijn gezin, maar wat ik ook deed, ze was nooit tevreden. Ik kwam met tegenzin thuis.
Toen veranderde mijn leven. Op mijn werk ontmoette ik een jongere vrouw die me respecteerde en zich tot me aangetrokken leek te voelen. Ik had nooit gedacht dat ik het type zou zijn dat een affaire heeft, maar nadat we op het werk samen ’s avonds veel overuren hadden gemaakt werd de verleiding gewoon te groot. Het gooide me echt ondersteboven want voor de eerste keer in een hele lange tijd voelde ik me weer leven. Ze was heel leuk en ze kon haar handen niet van me af houden! Wat een verschil met mijn vrouw. Dat zette mijn wereld op zijn kop. Ik begon meer op mijn lichaam te letten, te sporten, beter te eten, meer op mijn uiterlijk te letten. Hoewel mijn vrouw wel iets vermoedde bleef ik mijn verhouding geheim houden.
Uiteindelijk realiseerde ik me dat ik niet met deze leugen kon blijven leven, dus ik vroeg een scheiding aan. Mijn vrouw was er kapot van. Ze smeekte me om te blijven. Ze probeerde mijn gevoelens weg te praten, zei dat ik midden in een midlifecrisis zat of depressief was en niet meer helder kon denken. Ik dacht dat ze geschift was en kon niet wachten om weg te gaan. Ik wist dat de kinderen er wel bovenop zouden komen en dacht dat ons huwelijk al lang geleden dood was gegaan.
De scheiding werd een jaar geleden uitgesproken en toen deed ik een aantal pijnlijke ontdekkingen. Het is een cliché maar het gras lijkt aan de andere kant altijd groener. Het duurde niet lang voordat mijn verliefdheid op die andere vrouw over was. Ze was heel sexy, maar heel erg onvolwassen. Afgezien van de seks hadden we niets samen. Ik kreeg een hekel aan haar slordige gewoontes en harde muziek. We deelden ook geen levensgeschiedenis. We hadden geen kinderen. Ik begon mijn vrouw te missen.
Maar het droevige einde van dit alles is dat mijn vrouw is verhuisd en niets meer met me te maken wil hebben. Als ik haar zes of acht maanden terug had benaderd had ze misschien ons huwelijk nog een kans willen geven. Maar het kwaad was geschied. Ze heeft een heel nieuw leven opgebouwd en daar hoor ik niet bij. En hoewel ik mijn kinderen nooit iets over mijn affaire heb verteld lijken ze boos op me te zijn en hebben ze altijd andere plannen als ik tijd met ze probeer door te brengen. Dat doet meer pijn dan zij ooit zullen weten. Daarom… ik weet niet precies waarom ik dit schrijf. Ik betwijfel of je iets te melden hebt dat mij kan helpen in deze toestand, maar als je ook maar enige suggesties hebt zal ik altijd dankbaar blijven. Mark
Mark en Joan zijn niet alleen. In de Verenigde Staten verleidt de scheidingsval per jaar meer dan een miljoen mensen (zie voor de Nederlandse gegevens Hoofdstuk ??). Hij belooft rust en vrede. Hij belooft een nieuw begin, een tweede kans op romantiek, op tevredenheid en zelfontdekking. Hij krijgt mensen in zijn greep door te suggereren dat weglopen een einde zal maken aan alle schijnbaar onoplosbare problemen van het leven. Als je wanhopig ongelukkig bent is dat zeer aantrekkelijk. Toch zijn er goede redenen om deze verlokkingen te weerstaan. Als U of iemand waarvan U houdt overweegt om te scheiden zult U ook willen weten wat ik heb geleerd over scheiden.
In mijn werk krijg ik in vogelvlucht een beeld van wat er in iemands leven gebeurt na een scheiding: intense pijn en wanhoop die jaren aanhoudt. Ik heb gezien hoe iedere verjaardag of andere feestdag alleen maar een pijnlijke herinnering aan de scheiding werd, hoe de persoon die de scheiding doorzette totaal afgewezen werd door de kinderen. Ik heb kinderen gekend die vele jaren na de scheiding van hun ouders en diens hertrouwen, nog steeds wilden weten of hun ouders misschien ooit nog weer bij elkaar zouden komen.
Nu, na drie decennia van een sociaal experiment met scheidingen en wegwerphuwelijken alom, weet ik dat het geen kwestie is of mensen hun huwelijk in stand kunnen houden, maar dat mensen hun huwelijk in stand moeten houden. Een scheiding is verschrikkelijk. Waarom? Recente gegevens over de lange termijneffecten van scheidingen behoeven weinig toevoeging.
Behalve in gezinnen die in zeer extreme mate door conflicten geteisterd worden – en dat geldt niet voor de meeste gezinnen – zijn kinderen beter af als hun ouders getrouwd blijven. Kinderen hebben een grotere kans om hun school af te maken en problemen als tienerzwangerschappen, druggebruik of crimineel gedrag te ontlopen, EN ze hebben een grotere kans om zelf een goed huwelijk te hebben als hun ouders getrouwd blijven. Zelfs als één ouder gelukkiger is na de scheiding, ‘druppelt’ dat niet door naar beneden. Kinderen van gescheiden ouders moeten een emotionele strijd voeren ongeacht hoe de ouders zich voelen. Getrouwde mannen zijn betere vaders. Ze geven meer sturing en financiële steun en zijn betere voorbeelden. Het huwelijk is goed voor de meeste volwassenen. Vergeleken met alleenstaande, bestorven of gescheiden mensen zijn getrouwde mensen gezonder, hebben betere seks, doen minder aan riskante dingen zoals drank en drugsmisbruik; ze leven langer en ze zijn gelukkiger! Depressie komt bijna drie keer zo vaak voor bij eenmaal gescheiden vrouwen en vier keer zo vaak bij vrouwen die twee keer zijn gescheiden als bij vrouwen die nooit zijn gescheiden. Een steekproef in de Verenigde Staten waarbij meer dan 8600 volwassenen ondervraagd werden naar eenzaamheid leverde het volgende op.
Achtereenvolgens huwelijkse staat en het percentage van de mensen dat zich eenzaam voelt (bron: Page en Cole) Getrouwd 4.6 Nooit Getrouwd 14.5 Gescheiden 20.4 Bestorven 20.6 Gescheiden van tafel en bed 29.6
Mensen met goede huwelijken zijn doorgaans betere en meer productieve medewerkers. Getrouwde mannen verzuimen minder werk. Scheidingen maakt de gezondheidszorg en de sociale dienst duurder. Een éénoudergezin betekent in de praktijk vaak een opvoeding in armoede en/of in de bijstand. De levensstandaard van een vrouw daalt altijd aanzienlijk als ze na een scheiding alleenstaande moeder wordt. Van de eerste huwelijken eindigt 50% in scheiding, van de tweede huwelijken 60%.
Veel mensen die een scheiding overwegen zeggen dat ze graag een glazen bol zouden willen hebben om de toekomst te kunnen zien. Maar die glazen bol is er: dankzij research kunnen we ‘helder zien’. Maar veel mensen negeren de feiten liever omdat hen is wijsgemaakt dat de scheiding het antwoord op hun ongelukkig huwelijk is. Hoe kan dat? Hoe blijven de mythes over scheiding in de wereld?
De scheidingsval is een machtige samenzwering die je met het blote oog niet kunt zien. Net zo als koolmonoxide, de reukloze killer, komt de scheidingsvalstrik ongezien in je leven, hij kruipt je gedachten binnen zonder dat je het beseft. Wat zijn de krachten achter de scheidingsval?
Goedbedoelende vrienden en familie. Gek genoeg zijn sommige van de mensen die je het meest na staan onderdeel van het probleem. Dat betekent niet dat ze het niet goed met je voor hebben. Dat hebben ze wel, ze houden van je. Ze vinden het verschrikkelijk om U te zien lijden. Meer dan iemand anders kennen ze U en weten ze hoezeer U ook geluk verdient in Uw leven. Hun bezorgdheid is oprecht. Waarom zeg ik dan dat de mensen die van je houden je niettemin de verkeerde kant op kunnen sturen?
De sterke schouder (voor één partij). Als U Uw ontevredenheid deelt met vrienden en geliefden, dan horen zij Uw kant van het verhaal – meer niet. Ook al zijn de gevoelens over Uw echtgeno(o)t(e) en Uw huwelijk oprecht, het blijft eenzijdig. Het spreekt vanzelf dat als Uw echtgeno(o)t(e) mee zou doen in het gesprek, de klacht over Uw huwelijk heel anders zou klinken. Maar de mensen die van U houden maken zich niet druk over onpartijdigheid; ze willen dat U zich beter gaat voelen. Daar is niets mis mee, maar het eindresultaat is dat de mensen die U in vertrouwen neemt een advies geven dat levens kan veranderen zonder van alle feiten op de hoogte te zijn. Als U hun advies opvolgt, maakt U de problemen in Uw huwelijk misschien juist wel groter. Ik zal een voorbeeld geven hoe dit werkt.
Susan voelt zich doodongelukkig in haar huwelijk. Ze heeft het gevoel dat zij en haar echtgenoot Jesse helemaal uit elkaar gegroeid zijn. Susan besluit om met haar zus Anne over de situatie te praten. Susan vertelt Anne dat ze echt heel ongelukkig is over de veranderingen in haar huwelijk. Toen zij en Jesse trouwden, zo legt ze uit, waren ze gek op elkaar. Ze deden alles samen, praten uren aan een stuk, deden leuke dingen in het weekend, de seks was geweldig. Ze waren de beste vrienden. Als Susan daaraan terugdenkt moet ze huilen en het hart van Anne gaat open als ze Susan zo ziet lijden. Anne vraagt of Susan meer wil vertellen over wat haar dwars zit. En door haar tranen heen doet Susan dat.
Ze vertelt dat Jesse een compleet ander mens is geworden dan de man waarmee ze destijds is getrouwd. Hij werkt veel en als hij thuis is lijkt hij niet geïnteresseerd om te praten of zelfs bij haar te zijn. In het weekend doet hij allerlei klusjes of kijkt naar sport op de televisie. Als Susan Jesse zegt hoe zij zich voelt geeft Jesse altijd een koud antwoord: ‘Waarom zit je toch altijd zo te zeuren?’. Susan probeert tot Jesse door te dringen en hem te vertellen hoe vervelend ze het vindt dat er zo’n afstand tussen hen beiden is, maar dan lijkt Jesse zich juist nog meer terug te trekken.
Jesse’s ongevoeligheid maakt Susan boos en gekwetst. Ze kookt niet meer, doet zijn was niet meer, probeert niet meer met hem in gesprek te komen en weert zijn pogingen tot seks af. De zaken gaan dus van kwaad tot erger. Nu doet Jesse niet alleen meer afstandelijk maar gedraagt zich ronduit onaangenaam, hij laat geen gelegenheid voorbij gaan om iets kwetsends te zeggen. Susan begrijpt niet waarom Jesse zo’n hufter is geworden, vooral omdat ze alleen maar een hechtere relatie wil.
Nadat Susan over haar ervaringen heeft verteld, schiet Anne haar onmiddellijk te hulp. ‘Onvoorstelbaar dat hij zo doet. Zo ken ik Jesse ook niet. Wat denk jij dat er met hem aan de hand is?’ Het volgende halve uur worden de mogelijke oorzaken van Jesse’s akelige gedrag doorgenomen: een affaire? een depressie? de verkeerde genen van zijn vader? Hoewel ze onzeker zijn over de reden waarom Jesse zich zo akelig gedraagt als Susan hem afschildert, zijn ze het er over eens dat Jesse de schuldige is van Susan’s miserabele situatie. Anne troost Susan. Ze omhelst haar en zegt dat ze er altijd zal zijn als Susan haar nodig heeft. Anne doet ook een paar suggesties: therapie?, Jesse een ultimatum stellen? een proefscheiding? en Susan zegt dat ze dat allemaal zal overwegen en bedankt Anne voor haar steun en begrip. Ze voelt zich veel beter.
Susan doet inderdaad wat Anne heeft gesuggereerd, ze stelt Jesse een ultimatum. ‘Je verandert of ik ga weg’ waarschuwt ze hem. Maar Jesse verandert niet. Haar dreigement maakt hem boos en hij wordt nog afstandelijker. In de weken daarna zoekt Susan regelmatig het gezelschap van Ann. Susan klaagt en Anne voelt mee. Hoewel Susan van Anne begrijpt dat ze gelijk heeft helpt dat niet echt bij het vinden van een oplossing voor haar huwelijksproblemen. De tijd verstrijkt en er verandert niets, Susan’s wanhoop neemt toe evenals Ann’s vastberadenheid om haar zuster te overtuigen het huwelijk te verlaten. ‘Je hebt alles geprobeerd,’ vertelt Anne haar, ‘gooi de handdoek maar in de ring’.
Geredeneerd vanuit Susan’s eenzijdige verhaal is het makkelijk om te begrijpen hoe Anne tot deze slotsom is gekomen. Susan lijkt de echtgenoot die haar best doet terwijl Jesse de ongevoelige liefdeloze partner is. Uit Susan’s verhaal kun je makkelijk de indruk krijgen dat haar jarenlang onrecht is gedaan door Jesse’s egoïsme. Maar trek niet te snel conclusies, laten we eerst eens een gesprek afluisteren tussen Jesse en zijn oude vriend Gerard. Jesse is nogal in zichzelf gekeerd en hoewel hij zelden zijn hart lucht bij vrienden en familie is de narigheid met Susan toch een reden om met Gerard over zijn huwelijk te gaan praten.
Hij vertelt Gerard dat hij teleurgesteld is en boos op Susan. Het enige wat ze doet is zeuren, zeuren en nog eens zeuren. Nooit doet hij eens iets goed genoeg. Ze vraagt om assistentie in de keuken en als hij die schoonmaakt is de enige reactie: ‘Ik begrijp niet dat je de vaatwasser zo hebt volgeladen, ‘t is een zootje’. Of: je bent vergeten de tafel af te lappen’. Het enige dat Jesse hoort is kritiek, nooit waardering. Dus na een tijdje probeert hij het zelfs niet meer.
Gerard, zelf een getrouwd man, begrijpt dat relatieproblemen niet van het ene op het andere moment ontstaan, en vraagt dus wat er allemaal is gebeurd. Jesse kan de oorzaken van de problemen niet noemen, maar hij heeft het gevoel dat Susan hem al lang geleden als partner heeft afgeschreven. ‘Toen we elkaar net kenden was het heel leuk om bij haar te zijn. We gingen naar wedstrijden, uit eten, naar vrienden en we hielden van dezelfde dingen. We speelden golf, tennis en we fietsten de hele tijd. We vonden het allebei heerlijk om buiten te zijn’. Maar Susan heeft alle interesse in die dingen verloren. Ze heeft meer belangstelling voor haar werk, de kerk, met vrienden telefoneren en winkelen. Soms zit ze een hele avond met een vriendin of haar moeder te bellen. “Maar de grootste verandering bij Susan,” zegt Jeff, ‘is dat ze nooit seks wil, en zo is het al een hele lange tijd. Dat vind ik het ergste van alles’.
Jesse legt uit hoe gekwetst en boos hij zich voelt om Susan’s voortdurende afwijzing. ‘Ik weet niet wat er met haar is. Ze vond seks altijd leuk, we hadden een fantastische seksuele relatie. Ik was er altijd trots op hoe goed we lichamelijk bij elkaar pasten. Maar tegenwoordig is ze nooit in de stemming. Ze heeft hoofdpijn, ze is kwaad, ze heeft het te druk, het is de verkeerde tijd van de maand, het is altijd het verkeerde moment’. Susan’s koelheid heeft zijn tol geeist, zelf voelt hij in haar aanwezigheid altijd een smeulende woede. Hij geeft toe dat hij de laatste tijd prikkelbaar is en vaak naar Susan uitvalt. Hij hoopt dat Susan, de vrouw die ooit zijn beste vriend en minnares was, al was het maar één keer, eens lief tegen hem zal zijn. In plaats daarvan krijgt hij alleen maar kritiek.
Nadat hij Jesse’s dilemma heeft gehoord zegt Gerard: ‘Dat klinkt niet best. En Susan was juist zo goed voor jou. Ik vraag me af wat er met haar aan de hand is. Misschien zijn het haar hormonen die opspelen. Ik heb wel eens gehoord dat sommige vrouwen waarbij de hormoonhuishouding van slag is, geen zin meer hebben in seks. Je zou dat eens uit moeten zoeken. Naar om te horen dat je problemen hebt.’ Jesse zou kunnen proberen zijn seksleven een beetje op te peppen. ‘Koop een fles wijn, wat mooie lingerie en organiseer een dineetje bij kaarslicht. Ga een weekendje naar een goed hotel. Vertel haar dat je dichter bij haar wilt zijn’.
Een paar dagen later benadert Jesse Susan met het idee van een romantisch weekend. Susan lijkt niet al te geïnteresseerd. Jesse maakt een opmerking over dat ze niet meer intiem zijn en Susan haalt meteen uit. ‘Natuurlijk zijn we niet intiem. Je verwacht toch niet dat ik seks met je heb als onze relatie zo slecht gaat?’. Jesse reageert: ‘Heb je ooit overwogen dat onze relatie niet goed gaat omdat jij geen seks meer wilt?’. Deze kip-ei-discussie herhaalt zich wekenlang totdat het stel besluit om te gaan scheiden.
Hoe zouden Anne of Gerard hebben gereageerd als ze dit hele verhaal hadden gehoord. In plaats van hem een hufter te vinden had Anne misschien meer begrip gehad en zich wellicht gerealiseerd dat Jesse niet is zoals Susan hem afschildert; dat hij zich afgewezen en verdrietig voelt. Met die kennis had Anne Susan misschien voorgesteld dingen te doen die Jesse het gevoel zouden geven dat hij wel degelijk met Susan verbonden was, zoals samen fietsen of wandelen of wat speelser en aanhankelijker zijn. Natuurlijk gaat Jesse op een verkeerde manier om met zijn gekwetste gevoelens, maar dat gebeurt soms. In plaats van over hun kwetsbaarheid te praten halen sommige mensen uit. In een goede relatie kunnen partners voorbij hun boosheid kijken en over de onderliggende pijn praten. Maar omdat Anne volledig in het duister tastte over Jesse’s gevoelens over het huwelijk moest haar suggestie – geef hem een ultimatum – wel mislukken.
Als Gerard Susan’s kant van de zaak had gehoord had hij wellicht begrepen dat voor haar geestelijke intimiteit vooraf gaat aan lichamelijke intimiteit en dat die geestelijke intimiteit naar Susan’s gevoel al heel lang ontbrak. Hij zou wellicht hebben gesuggereerd dat Jesse meer met Susan zou praten, aandacht aan haar zou besteden en proberen haar vriend te zijn. Het is makkelijk te begrijpen dat John’s goedbedoelde advies om hun seksleven op te peppen tot falen is gedoemd.
Beschermers en redders Een andere manier waarop vrienden en familie op een scheiding kunnen aansturen is dat ze het niet kunnen aanzien als U lijdt, ze willen U zo snel mogelijk weg hebben uit deze emotionele kwelling. Ze overtuigen zichzelf, en daarna U, dat, aangezien Uw echtgeno(o)te het probleem is, U het beste hem of haar kan dumpen. ‘Ga weg. Dit verdien je niet. Smeer ‘m.’
Maar voordat U naar dit advies luistert moet U een paar dingen weten. Om te beginnen: hoewel Uw familie en vrienden echt om U geven, dient hun advies vooral henzelf. Zij krijgen een beter gevoel als U niet meer verdrietig bent. Het is een opluchting voor hen als U ophoudt met huilen en U zo verscheurd te voelen. Ze willen dat die ongelukkige toestand eindigt. Maar het probleem is dat als je hun advies volgt zodat zij zich beter voelen, U gescheiden zult zijn, U zelf voor het onderhoud van U en Uw kinderen moet zorgen, Uw leven aan moet passen en helemaal opnieuw moet beginnen – zij niet. Zelfs als geliefde vrienden en familieleden reeds gescheiden zijn en menen dat de scheiding hun leven dramatisch heeft verbeterd betekent dat nog geenszins dat U hen moet navolgen. Geen twee mensen zijn gelijk.
Ten tweede, het hele idee, U schuift Uw partner aan de kant en U laat de problemen achter U is ongeveer het meest absurde wat ik ooit heb gehoord. Om te beginnen: als je kinderen hebt hoef je er – tenzij je partner deze planeet verlaat en nooit meer van zich laat horen – niet op te rekenen dat je echt van hem of haar af bent. Als er kinderen bij betrokken zijn bestaat er niet zoiets als een scheiding. Uw echtgenoot is voor altijd in Uw leven. Voor altijd. Je bent voortdurend in contact over omgangsregelingen, beslissingen over het welzijn van de kinderen, vakanties, geld, kwesties over nieuwe partners (stiefouders). Een eindeloze lijst.
Een vrouw schreef me: Ik ben nu 23 jaar gescheiden. Toen ik besloot om te gaan scheiden besefte ik niet dat mijn ex toch altijd in mijn leven zou blijven. Ik begreep wel dat we wekelijks contact zouden hebben vanwege de kinderen, maar dacht blijkbaar dat naarmate de kinderen ouder worden hij gewoon uit mijn leven zou verdwijnen. En daar heb je het: mijn volwassen dochter krijgt volgende week een kindje en voor de eerste keer realiseer ik me dat mijn ex en ik nu samen grootouder zullen zijn. Waarom heb ik daar niet eerder aan gedacht?’ Echtgenoten verdwijnen niet.
Echtgenoten verdwijnen niet bij een scheiding en Uw problemen ook niet. Het kan natuurlijk zo zijn dat een bepaalde persoon moeilijk is in de omgang, maar als er sprake is van huwelijksproblemen is dat doorgaans het resultaat van hoe twee mensen op elkaar reageren. Met andere woorden: in een relatie ontwikkelen twee mensen gewoontes en als je weggaat dan neem je die gewoontes mee. Kent U de uitdrukking ‘Je neemt overal je zelf mee naar toe?’ Nou, dat klopt. Ik geef een voorbeeld.
Deb en Ron hebben in de beginjaren een geweldig huwelijk. Zij bewondert zijn doortastendheid en initiatief. Ze vindt haar vader een zwakke man die zich haar moeders eindeloze geklaag en getier maar laat aanleunen. Dat is waarom Ron’s kracht haar aanspreekt. Maar nu beschouwt ze hem als te veeleisend en dominant.
Eerst probeert ze hem duidelijk te maken dat hij zich niet zo controlerend moet gedragen, maar hij verdedigt zich en wuift haar bezwaren weg. Vanaf die dag houdt ze haar boosheid en bitterheid voor zich. Ze denkt: wat heeft het voor zin? Dat resulteert erin dat ze het grootste deel van de dag woedend op hem is, zonder dat hij dat weet. Op den duur kan ze de opgekropte woede niet meer verdragen en vraagt een scheiding aan. Ze denkt: als ik van deze controlerende man af ben kan ik mezelf weer terugvinden en mijn eigen beslissingen nemen. Na een langgerekte strijd wordt de scheiding uitgesproken.
Het probleem is echter dat ze denkt dat Ron de belangrijkste oorzaak is van de teloorgang van haar huwelijk, Deb is blind voor de manier waarop haar eigen gedrag aan de problemen bijdraagt. Laten we ervan uitgaan dat Deb’s gevoel over Ron klopt, dat Ron te controlerend was geworden, maar dat was natuurlijk niet van het ene op het andere moment gegaan. Hoewel Deb in het begin probeerde om Ron een beetje te temperen, had ze afgehaakt toen haar klachten aan dovemansoren gericht bleken, ze had geen andere actievere benadering geprobeerd maar was bij de pakken neer gaan zitten. Jarenlang deed ze niets, en hoe langer dat duurde, des te meer Ron het heft in handen nam. Op een bepaalde manier had Deb zelf dit monster geschapen.
Het verdrietige van dit alles is dat wanneer Deb van Ron scheidt, ze zich een tijd opgelucht en bevrijd zal voelen, maar als ze hertrouwt, zal ze aan die nieuwe relatie beginnen zonder dat ze weet hoe ze om moet gaan met de verschillen die er tussen twee mensen natuurlijk altijd bestaan. Dat komt omdat ze weg is gelopen van haar relatieproblemen in plaats van deze op te lossen of ervan te leren. En omdat ze haar eigen rol in de teloorgang van hun relatie niet ziet is ze gedoemd om één van de volgende twee vergissingen te maken.
De eerste is om te hertrouwen met iemand die op Ron lijkt en zo opnieuw de zelfde problemen over zich af te roepen. De tweede is zichzelf voor de gek te houden dat een huwelijk veel makkelijker wordt als ze met iemand trouwt die compleet verschillend is van Ron – en dat laatste is wat ze doet. Deb zoekt gericht naar een man die vriendelijk is en ontspannen en in het begin lijkt het of haar droom is uitgekomen: ze hoeft niet meer op eieren te lopen, er kijkt niemand meer mee over haar schouder. Ze hoeft niet meer bang te zijn om haar gevoelens te uiten omdat hij een luisterend oor biedt in plaats van kritiek uit. Voor het eerst in jaren heeft ze het gevoel dat ze zichzelf kan zijn.
Maar met het verstrijken van de tijd gaat Deb vinden dat haar ontspannen en vriendelijke man eigenlijk een zacht ei is. Hij verdient minder geld dan haar eerste man. Hij heeft maar beperkte ambities. Ze heeft er een hekel aan dat ze financieel bij moet springen voor de kinderen. Als ze hem vraagt wat er in het weekend moet gebeuren zegt hij altijd: ‘Mij gelijk, zeg jij het maar’. Hoewel ze zijn gemakkelijke houding altijd heeft gewaardeerd, is ze nu teleurgesteld door zijn besluiteloosheid. Als ze hem dat vertelt, wordt hij emotioneel en begint te huilen. Deb wil niet meer het gevoel hebben dat ze aan de leiband loopt maar dit is teveel van het goede. Maar in plaats dat ze op zoek gaat naar een manier om tot haar echtgenoot door te dringen en er voor te zorgen dat aan haar wensen wordt voldaan denkt Deb na over een tweede scheiding. En wederom is ze ervan overtuigd dat haar huwelijksproblemen niets met haarzelf te maken hebben.
De les die hier te leren valt is uiteraard dat de mislukking van een huwelijk het werk is van twee mensen, hoe verleidelijk het ook is om alle schuld aan één van de partners toe te schuiven.
We hebben allemaal mensen nodig die door dik en dun achter ons staan. Maar voordat U al te vlug de adviezen van die supporters opvolgt moet U wel beseffen dat hun meningen bevooroordeeld zijn, zij kennen niet het hele plaatje. Als U na een gesprek met iemand weet dat je gesteund wordt, maar nog steeds niet weet wat U moet doen, kijk dan uit. De scheidingsval staat dan wijd open.
Goed bedoelende therapeuten. Vaak realiseren mensen zich wel dat de adviezen van vrienden en familie nogal bevooroordeeld kunnen zijn en zoeken daarom professionele hulp. Helaas garandeert een bezoek aan een therapeut niet dat je huwelijk zal blijven bestaan. Sommige therapeuten geloven dat wanneer een huwelijk niet meer voldoet het tijd is om verder te gaan. Zij zien scheiding als een moeilijke maar haalbare oplossing voor de vele problemen van het huwelijk. Ze kennen de invloed van scheiding op kinderen, maar denken dat die veerkrachtig genoeg zijn om zich aan te passen. Ze zullen eerst wel proberen een stel over hun verschillen heen te helpen, maar als dat moeilijk wordt al gauw oproepen er maar mee te stoppen. Ze zien een scheiding als een soort ritueel naar een volgende levensfase. Maar waarom?
Om te beginnen moet je weten dat therapeuten ook maar mensen zijn. Hoe goed ze ook opgeleid zijn, wie een therapie zoekt krijgt de persoon achter de therapeut. Alle dingen die een mens mee maakt, maken hem tot wie hij is, zijn overtuigingen, zijn normen en waarden, zijn interesses en therapeuten zijn daarin geen uitzondering. Het is voor een therapeut letterlijk onmogelijk om de eigen normen en waarden uit te schakelen bij het begin van een therapeutische sessie.
De visie van een therapeut op het huwelijk wordt door vele zaken beïnvloed, zoals de kwaliteit van het huwelijk van zijn eigen ouders. Als de ouders van de therapeut bijvoorbeeld een huwelijk vol strijd hadden en niets deden om dat te verbeteren en zo het leven van hun kinderen miserabel maakten, zal de therapeut al gauw geloven dat mensen beter af zijn met een scheiding en de therapeutische gesprekken in die richting sturen. Als de vader van een therapeut affaires had en de therapeut gezien heeft welk een verdriet dat in het gezin veroorzaakte, kan hij geloven dat een huwelijk overspel niet kan overleven. Als een therapeut opgroeide met ouders die hun problemen rustig uitspraken, en jij en je partner hebben een veel heethoofdiger manier van problemen oplossen, dan kan de therapeut al gauw denken dat jullie niet bij elkaar passen en suggereren om maar uit elkaar te gaan. Dat is jammer want uit onderzoek is gebleken dat veel heethoofdige stellen tot de dood van elkaar houden en hun problemen net zo goed kunnen oplossen als wat kalmere stellen. Als een therapeute in haar jeugd een stormachtige relatie met haar vader had kan zij misschien negatief denken over mannen en voortdurend solidariseert met de vrouw in het stel. Dergelijk gedrag is nooit productief en resulteert waarschijnlijk in koppig verzet van de man die het gevoel heeft tegenover een overmacht te staan, of hij geeft de hele therapie er aan, geen van deze twee zaken is goed voor het huwelijk. Kortom: therapeuten kunnen geen scheiding maken tussen wie ze zijn en wat ze doen.
Dat geldt ook voor mij. Herinnert U zich wat ik vertelde over de (invloed van) de scheiding van mijn eigen ouders op mijn eigen huwelijk en op mijn werk met paren? Dat maakte me een overtuigd gelovige in de heiligheid van het huwelijk. Wat voor invloed heeft dat standpunt op hoe ik werk met mensen?
Om te beginnen: iedere keer dat ik iemand of een stel ontmoet en hoor over hun huwelijksproblemen is mijn uitgangspunt: dit huwelijk kan gered worden. Natuurlijk heb ik niet altijd gelijk, sommige huwelijken eindigen in scheiding, maar mijn positieve houding is goed geweest voor mijn cliënten. De meeste paren blijven bij elkaar en vinden hernieuwd geluk met elkaar.
Ik raak niet in paniek en voel me niet ontmoedigd als ik mensen hoor twijfelen aan hun huwelijk of wanneer ik hoor over gecompliceerde huwelijksproblemen. Ik heb gewerkt aan zeer problematische huwelijken, veelvuldig overspel, een ingezette scheidingsprocedure, al maanden uit elkaar, geen liefde of erotiek meer en die paren werden uiteindelijk toch weer verliefd op elkaar, ik bedoel echt verliefd. Dus, zoals ik al eerder zei: problemen zijn geen blokkade, hooguit een kuil in de weg.
Vergelijk deze geef-nooit-op-benadering met hoe menige andere therapeut met stellen werkt. Veel therapeuten schatten de levensvatbaarheid van iemands huwelijk in op basis van de soort problemen en de ernst en duur van de problemen die ze hebben en hoe optimistisch beide partners zijn over de mogelijkheid tot verandering. Als de problemen al lang bestaan of als een partner ernstig aan het huwelijk twijfelt wordt de therapeut pessimistisch, betwijfelt ook of het huwelijk gered kan worden en begint naar een scheiding toe te werken.
Ik daarentegen begrijp best waarom mensen pessimistisch zijn. Iedereen die langdurig in een huwelijk ongelukkig is geweest zal zich zo voelen. Ik zie die hopeloosheid als een normale reactie op een pijnlijke situatie, meer dan als een definitief signaal over de toekomst van dat huwelijk. Ik ga door vanuit het besef dat die hopeloosheid zal verdwijnen als we werkbare oplossingen hebben gevonden. Hopeloosheid brengt me niet van slag.
Al te veel therapeuten geven mensen de boodschap dat scheiding een redelijke oplossing is als mensen zich hopeloos voelen. Hoe? Op vele manieren, maar hier is een voorbeeld. Mensen gaan vaak naar een therapeut om te horen dat scheiden het beste is. Ze voelen zich verscheurd maar willen graag van een expert horen dat ze gelijk hebben. Sommigen vragen dat zelfs rechtstreeks: ‘Denkt U niet dat ik alles al geprobeerd heb?’ ‘Denkt U dat mijn huwelijk voorbij is?’ Het antwoord is dat hoeveel universitaire graden een therapeut ook mag hebben of hoe slim hij of zij ook is, therapeuten kunnen niet zeggen wanneer een huwelijk echt niet meer te redden is.
Maar dat weerhoudt veel van hen niet om te doen alsof ze een kristallen bol hebben. Ze zeggen: ‘Als je echtgenoot niet in therapie wil, dan betekent dat dat hij niet betrokken is bij het huwelijk en daar kun jij niets aan veranderen’. Of: ‘Het lijkt er op alsof je vrouw alle gevoel voor jou kwijt is, waarom ga je niet verder met je eigen leven?’ Of: ‘Zo lang je man die affaire niet opgeeft kun je er wel van uitgaan dat je huwelijk dit niet overleeft’, of: ‘Waarom klamp je je zo vast aan dat huwelijk als je vrouw al een scheiding heeft aangevraagd’? . Hoewel deze toestanden de reparatie wel moeilijk maken is geen een ervan een werkelijk doodvonnis voor het huwelijk. Verre van dat. Mensen vertellen dat hun huwelijk tot mislukken gedoemd is komt positief gezegd neer op waarzeggerij en is negatief gezegd onethisch.
Afgezien van hun persoonlijke ervaringen zijn er nog andere redenen waarom therapeuten zich niet in zetten voor een huwelijk. Hun opleiding staat in de weg. Het lijkt vreemd maar het uitgangspunt van traditionele therapie is niet erg nuttig om de problemen op te lossen van een huwelijk in zwaar weer. Zo worden therapeuten getraind om mensen aan te moedigen om hun individuele geluk en voldoening na te streven, ook al staan dergelijke idealen op gespannen voet met wat het beste is voor het huwelijk, voor de kinderen of op termijn zelfs voor de persoon in kwestie. De therapeut wil dat je je goed voelt en zal alles doen om dat voor elkaar te krijgen.
Ik zag ooit een stel dat – dankzij een therapeut bij wie de man gelopen had – op het punt stond te gaan scheiden. De vrouw en het kind waren verhuisd, duizenden kilometers van hun huidige woning naar een plaats waar het gezin hulp kon krijgen voor hun gehandicapte kind. Het was moeilijk om het oude huis te verkopen en de man bleef er in wonen tot het was verkocht. In de tijd dat man en vrouw dus apart woonden genoot de man een heleboel vrijheid. Hij had geen verantwoordelijkheden als echtgenoot of vader. Hij kon zijn werk doen, zijn sportschool bezoeken en bij zijn vrienden zijn zo vaak als zijn hartje begeerde. En dat deed hij, ‘t was een feest. Toen begon hij zich vragen te stellen over zijn huwelijk. Hij zei tegen zichzelf: ‘Ik geniet echt van dit leven in mijn eentje. Zou er iets met mijn huwelijk niet in orde zijn’? En dus ging hij naar de hulpverlening.
De therapeute hielp hem met het ontdekken van gevoelens van onvrede met zijn huwelijk en zijn leven in het gezin. Ze suggereerde dat hij wellicht altijd een ‘pleaser’ was geweest, hij wilde het iedereen altijd naar de zin maken behalve zichzelf. Haar oplossing? ‘Verlaat je huwelijk, begin opnieuw. Jij bepaalt wat je wilt. Volg je hart’. Giftige psychopraatjes.
Hij vertelde zijn twijfels aan zijn vrouw die ervan ondersteboven was. Ze had geen idee dat hij ongelukkig was in hun huwelijk! Ze maakten een afspraak met mij. Toen ik ze zag kon ik me enigszins indenken dat de therapeut had geconcludeerd dat de man zichzelf enigszins was kwijtgeraakt in het huwelijk, zelden zijn eigen wensen bekend maakte en vaak maar gewoon meedeed met wat er op het programma stond ongeacht zijn eigen wensen. Maar in plaats van te denken dat de weg naar zijn geluk liep via het verlaten van zijn vrouw en dochter had ik een beter plan. Geloof me, het was een eitje. Ik zag ze maar drie sessies en ze waren gelukkiger dan ooit. Hij werd eerlijker tegen zijn vrouw en deed alleen wat hij echt wilde doen en vertelde haar wanneer hij ergens ontevreden mee was – en ze vond het geweldig! Zij hoefde zich niet langer af te vragen of hij iets deed om haar een plezier te doen wat dan later toch weer negatief uitwerkte. Hun huwelijk bloeide op. Ik belde ze een jaar later en ze verwachtten hun tweede kind. Tot zoverre een huwelijk dat eigenlijk gedoemd was te scheiden.
En ander belangrijk aspect van de opleiding van therapeuten die het redden van huwelijken moeilijker maakt is de gedachte dat je om problemen op te kunnen lossen eerst moet weten wat de oorzaak is van die problemen. Dat betekent dat een stel met huwelijksproblemen niet snel geholpen wordt met het vinden van dingen die ze meteen kunnen doen om nader tot elkaar te komen, maar de therapeut probeert eerst heel veel informatie te verzamelen over hoe de beide echtgenoten zijn opgegroeid. Dat is jammer, want uit onderzoek is gebleken dat de gemiddelde tijd dat het duurt alvorens een paar in therapie gaat 6 jaar bedraagt. 6 jaar! Dus tegen de tijd dat ze hulp zoeken hebben ze die ook wanhopig hard nodig. Ze snakken naar een oplossing. Ze hoeven niet deskundig te worden over hun problemen. Als de therapie faalt in het bieden van een onmiddellijke oplossing of het gevoel dat er een oplossing mogelijk is, worden stellen alleen maar wanhopiger en zullen ze eerder de handdoek in de ring gooien.
Een ander geloof dat dominant is in de meeste therapieën is dat mensen beter met elkaar kunnen opschieten als ze hun gevoelens open en eerlijk uiten. In het algemeen is dit waar. Maar als stellen echt in moeilijkheden verkeren is het probleem niet dat de een niet weet hoe de ander zich voelt. In de meeste gevallen weten de echtgenoten dat precies, ze hebben alleen geen enkel idee wat ze er aan kunnen doen om de verschillen te overbruggen. Therapeuten zijn doorgaans beter in het helpen identificeren en laten uiten van gekwetste en boze gevoelen dan in mensen te laten onderhandelen over hun verschillen. Zo wordt therapie vaak meer een sessie vol woedende beschuldigingen dan een schuld-vrije zoektocht naar oplossingen. Het gevoel dat het huwelijk er slecht aan toe is en niet meer waard is om te redden, neemt daardoor alleen maar toe.
Ik bedoel niet dat alle therapieën slecht zijn. Dat zijn ze niet. Therapie kan je leven redden. Er zijn talloze competente en betrokken therapeuten. Maar als U besluit professionele hulp te zoeken, dan moet je je ervan vergewissen dat je iemand vindt die er in gelooft dat huwelijken gered kunnen worden en die specifieke training heeft gehad om met paren om te gaan. Verderop in dit boek zal ik enkele suggesties geven voor het kiezen van een goede huwelijkstherapeut.
De mythes die de media maken. Eens had ik een man in therapie die me vertelde dat hij wilde scheiden omdat hij dacht dat hij niet meer van zijn vrouw hield. Ik vroeg: waarom denk je dat? Hij antwoordde: ‘Het gaat gewoon niet zoals in de film’. Ik was 15 jaar therapeut geweest en ik dacht dat ik alles al had gehoord. Blijkbaar niet.
Wij kunnen de filmmakers in Hollywood niet de schuld geven dat ze een onwerkelijk beeld geven van wat er zich afspeelt achter de voordeur. Het is immers hun werk om te amuseren en niet om op te voeden. Maar in een maatschappij die verzadigd is van de media is het moeilijk om immuun te blijven voor de beelden die we iedere dag zien – perfecte lichamen, gepassioneerde adembenemende seks, fonkelende romantiek. Als onze relaties daar niet op lijken voelen we ons te kort gedaan en willen we graag ‘upgraden’ naar een nieuw en beter model.
Maar de waarheid is dat goede huwelijken uiterst vervelend kunnen zijn. Er is niets sexy aan het maken van het avondeten, rekeningen betalen, zorgen voor grootouders, luiers verschonen en kinderen naar voetbalwedstrijden brengen. Het is niet echt prikkelend als één persoon zwijgend televisie kijkt en de ander leest. Dat is niet echt een spannende film. De echt goede dingen van het huwelijk, dat je je goed voelt in elkaars aanwezigheid, de stille blikken van verstandhouding die boekdelen spreken, de kleine dingen die mensen voor elkaar doen, de zekerheid dat je de volgende morgen naast de ander wakker wordt, het is allemaal net zo opwindend als het kijken naar opdrogende verf. Daarom zie je zo weinig werkelijkheid op het witte doek. Het zou niet verkopen.
Tegenwoordig verheerlijkt Hollywood het huwelijk niet meer, maar haalt het vooral het stigma van scheiding weg, weer een verdraaiing van de werkelijkheid. Komedies, films en cartoons die een niet-traditioneel gezin laten zien zijn de norm. En met iedereen gaat het goed. De boodschap is duidelijk, het oude klassieke gezin is zo goed als opgedoekt en daar zijn we niet slechter van geworden. Kijkers worden niet blootgesteld aan de werkelijke beproevingen en ellende van samengestelde gezinnen of alleenstaande ouders. We zien niet de War-of-Roses-achtige ruzies tussen echtgenoten als ze hun biologische kinderen tegenover hun stiefkinderen zetten. (War of the Roses is één van de weinige Hollywood-films die een eerlijk beeld geven van de harde snijdende strijd tussen een stel in scheiding – Met Michael Douglas en Kathleen Turner – noot vertaler). Ons wordt niet verteld dat dergelijke ruzies er uiteindelijk aan bijdragen dat 60% van de tweede huwelijke in scheiding eindigen. We horen niet over de armoede en andere narigheid die vaak samengaat met alleenstaand ouderschap, vooral bij vrouwen. Televisie suggereert dat het leven na een scheiding makkelijk is.
Behalve dat ze het huwelijk veel mooier voorstellen dan het is en de scheiding veel minder lelijk dan in werkelijkheid wordt het perspectief van de Amerikaanse media over het huwelijk gedomineerd door een obsessie met slecht nieuws. Het ‘National Marriage Project’ van Rutgers University publiceerde een rapport dat meer dan normale aandacht kreeg. Het meldde het deprimerende nieuws dat het aantal huwelijken in de VS nog nooit zo laag geweest was, dat het aantal kinderen bij ongetrouwde vrouwen nog nooit zo hoog geweest was, dat het scheidingscijfer hoog bleef en dat Amerikaanse huwelijken minder gelukkig zijn als in het verleden. Radio, televisie en het internet, kranten en tijdschriften hadden het er maar druk mee. Eindelijk iets over het huwelijk waar ze hun tanden in konden zetten. Talkshows gonsden van de gasten met verklaringen over de teloorgang van het huwelijk.
Alhoewel weinigen de gegevens van dit beroemde onderzoek in twijfel konden trekken is het evenzogoed onbetwistbaar dat er meer is dan dit slechte nieuws alleen. Zelden horen we het goede nieuws over het huwelijk. Wist U bijvoorbeeld dat de Wall Street Journal heeft bericht dat een langdurig huwelijk een nieuw status symbool is? Of, weet U dat Amerikanen steeds zeggen dat een gelukkig huwelijk het belangrijkste doel is in het leven en dat ongeveer 85-90% van de Amerikanen nog steeds gewoon trouwen. Weet U dat in een recente ondervraging van mensen die behoren tot de 1% rijkste Amerikanen 71% nog in zijn eerste huwelijk zat (Barrons). Tenzij U op een andere planeet zat weet ik dat U weet dat de helft van alle huwelijken strandt, maar heeft U zich ooit afgevraagd waarom die andere 50% het wel vol houdt? Wat kenmerkt die langdurige huwelijken? Kent U de populairste en langdurigste rubriek in de tijdschriftengeschiedenis ‘Can this Marriage Be Saved?’(Kan dit huwelijk gered worden?) - in Ladies Home Journal? Het is een optimistische positieve rubriek waarin wordt beschreven hoe stellen hun huwelijksproblemen op lossen. De mensen kunnen er geen genoeg van krijgen. Als mensen ongeacht de lage succeskansen toch steeds gretig trouwen en daarna gelukkig blijven, waarom horen we dan steeds over het einde van het huwelijk? Waarom is het glas in de media altijd half leeg? En, veel belangrijker, wat zijn de gevolgen van zo’n pessimistische kijk?
De constante stroom van negatieve gegevens over het huwelijk eist echt zijn tol in de maatschappij. We beginnen te geloven dat een scheiding een normaal overgangsritueel is in het leven, we trouwen, we krijgen kinderen, we scheiden. Deze aanvaarding van scheiding als norm maakt het waarschijnlijker dat we niets meer doen om ons huwelijk aan de praat te houden, maar gewoon maar weglopen als het wat moeilijker wordt.
Stel je voor dat we in plaats van al die jobstijdingen over het huwelijk overstroomd zouden worden met succesverhalen over de liefde. Diepte-interviews met stellen die 50 jaar getrouwd zijn, hoe stellen moeilijke problemen als ontrouw te boven waren gekomen, over de honderdduizenden stellen wiens leven was veranderd door een eenvoudige huwelijkscursus. Actuele informatie over de gunstige neerslag van een langdurig huwelijk op mannen, vrouwen en kinderen en op de maatschappij als geheel. Denk alleen al aan hoe anders ons collectieve onderbewustzijn zou zijn als de media een deel van hun tijd zouden besteden om te onderzoeken waarom het huwelijk goed is in plaats van ons te informeren en te waarschuwen dat het huwelijk dood is.
Het juridisch systeem. ’Als er één advocaat in de stad is, sterft hij de hongerdood, als er twee zijn leven ze er allebei goed van’.
Iemand die ongelukkig is in zijn/haar huwelijk en zich afvraagt of ze wel of niet op moeten stappen, gaat soms naar een advocaat om meer te weten te komen over hun rechten en hun toekomst als alleenstaande te verkennen. Dit is op zich geen slecht idee, maar U moet een paar dingen weten voordat U de telefoon pakt.
Een scheidingsadvocaat is gespecialiseerd in scheidingen, niet in verzoeningen. Vaak zoeken mensen niet een juridisch advies omdat ze 100% zeker weten dat ze willen scheiden maar omdat ze informatie willen verzamelen en het gevoel hebben zichzelf te moeten beschermen. Hoewel veel advocaten de signalen van iemands twijfel oppikken en vervolgens bemiddeling adviseren is dat niet altijd het geval. Het is hun werk een scheiding makkelijker te maken, niet om verzoening aan te raden. Bovendien gaat men ervan uit dat wanneer U naar een advocaat gaat wel alle alternatieven zal hebben overwogen en klaar bent om Uw huwelijk te beëindigen.
Als U eenmaal de juridische bal aan het rollen hebt gebracht heeft Uw advocaat als primaire verantwoordelijkheid er voor te zorgen dat U er het meeste uithaalt: het meeste geld, de meeste tijd met je kinderen, zo min mogelijk bemoeienis van je ex enzovoort. Advocaten zijn vanuit hun beroepscode gedwongen vanuit dat principe te werken. Het probleem is: de advocaat van je echtgenoot heeft dezelfde verantwoordelijkheid. Zo wordt de scheidingsprocedure een strijd: jij tegen je echtgenoot. Scheidingen zijn een onderdeel van onze op het conflictmodel gebaseerde rechtspraak. Het systeem zet de ene partij tegenover de ander. De theorie is dat degene die de uiteindelijke beslissing neemt (de rechter) zo het voordeel heeft dat iedere partij zijn beste argumenten naar voren brengt en dat bij het kruisverhoor de zwakke kanten van beide partijen duidelijk worden. Dit is wellicht effectief in commerciële en strafrechtelijke zaken, maar zeker niet geschikt voor een gezin in moeilijkheden. De man wordt tegen de vrouw opgezet, de moeder tegen de vader en de vijandigheid loopt huizenhoog op tot de ultieme oorlog, het proces.
Hoewel het belangrijk is jezelf te beschermen, is het soms zo dat juist de dingen die je doet om je persoonlijke belangen te beschermen de kans kapot maken dat jij en je partner ooit nog op een fatsoenlijke manier met elkaar om zullen gaan, laat staan een verzoening zullen overwegen.
Neem bijvoorbeeld Richard, een man die wanhopig zijn huwelijk wilde redden. Zijn vrouw had een affaire en wist zeker dat ze weg wilde. Ze praatte openlijk over haar ontrouw, wreef hem haar affaire regelmatig in. Richard deed zijn uiterste best om daar niet te hevig op te reageren omdat hij hoopte dat de affaire een natuurlijke dood zou sterven. Uit onderzoek blijkt inderdaad aan dat affaires vaak doodlopen en dat verzoening tussen de echtgenoten mogelijk is, zolang de bedrogen partner maar niet wraakzuchtig wordt.
Richard’s advocaat vond echter dat Richard krachtig genoeg positie koos. Hij stelde voor de rechter te vragen om de minnaar van zijn vrouw het contact met Richard’s kinderen te verbieden. Hij suggereerde ook de twijfelachtige financiële achtergrond van de man openbaar te maken. Gegeven Richard’s gevoelens over deze man en de ontrouw van zijn vrouw is zo’n voorstel aantrekkelijk, maar ik weet ook dat als Richard het advies van zijn advocaat had gevolgd zijn vrouw de scheiding vervolgens in steen zou hebben gebeiteld. Het winnen van de juridische veldslag betekende dan het verliezen van de oorlog om het huwelijk.
Scheidingsadvocaten worden ingehuurd om te winnen, veel meer dan om in te schatten wat het effect van een bepaalde handeling op de toekomstige verstandhouding is. Scheidingsadvocaten weten heel goed dat een scheiding evenzeer een psychologische als een juridische oorlog is. Onthullingen geven advocaten wapens in handen om de andere partij aan te vallen en psychologisch en juridisch voordeel te behalen. Schriftelijke verklaringen van vrienden, familie en zakenpartners, tonnen paperassen, oordeel en kritiek op elkaars rol als ouder, allemaal taktieken om de andere partij op de knieën te krijgen.
Scheiding zonder oorlog Als het tijdens verhitte discussies over een mogelijke scheiding duidelijk wordt dat U en Uw echtgenoot allebei het hoofdverblijf voor de kinderen willen zijn, bereid U dan maar voor op een strijd die de allerlaatste positieve gevoelens over Uw echtgenoot zal laten verdwijnen. De advocaat zal U vragen om zoveel mogelijk informatie te verzamelen die U als de meest geschikte ouder voorstelt en Uw echtgeno(o)t(e) als onbekwaam. Om Uw standpunt te versterken en aan het verzoek van Uw advocaat te voldoen pijnigt U Uw geheugen op zoek naar alle fouten en mislukkingen van Uw echtgenoot als ouder. Zo wordt Uw waarneming van het verleden scheefgetrokken en verdwijnen de laatste goede herinneringen aan een gezamenlijk verleden. En om het nog erger te maken, als U eenmaal de opsomming door Uw echtgenoot van Uw veronderstelde tekortkomingen ziet, dan weet U weer waarom U wilde scheiden.
Bezorgdheid over de lange termijn schade aan familieverhoudingen door het vijandige karakter van de scheidingsprocedure heeft geleid tot de opkomst van een alternatief: mediation (bemiddeling). Bij mediation helpt een onpartijdige derde het paar problemen op te lossen, beter te communiceren en samen overeengekomen beslissingen te bereiken in het belang van het gezin.
Alhoewel het doel van bemiddeling niet verzoening is en ook niet verward moet worden met relatietherapie zorgt het op samenwerking gerichte karakter ervan en zijn aandacht voor communicatieve vaardigheden er vaak voor dat stellen die eigenlijk wilden scheiden zich alsnog met elkaar verzoenen. Zelfs als er toch wordt gescheiden is de sfeer van samenwerking die tijdens de mediation ontstaat goed voor de onderlinge verstandhouding na de scheiding, en dat is met name belangrijk als er kinderen zijn. Helaas overwegen te weinig mensen bemiddeling als hun huwelijk op instorten staat. Als ze dat zouden doen zouden wellicht meer huwelijken gered worden.
Nu dat U weet hoe de scheidingsval werkt vraagt U zich wellicht af of sommige mensen er eerder in vallen dan anderen. Het antwoord is ja.
De weglopende vrouw. Hoewel de illusie van een gelukkiger leven door scheiding mensen van ieder ras, leeftijd of persoonlijkheid aantrekt is er één groep bijzonder gevoelig voor de lokroep van de scheiding: vrouwen. Ongeveer tweederde van de scheidingen in de VS worden aangevraagd door vrouwen. Wat is hier aan de hand? Waarom gooien zo veel vrouwen de handdoek in de ring?
In de beginjaren van een huwelijk zijn het doorgaans de vrouwen die zich het meest bekommeren om de kwaliteit van de relatie. Zij nemen dagelijks de temperatuur: ‘Zijn we vandaag wel dicht genoeg bij elkaar geweest?’. ‘Brengen we genoeg tijd samen door?’. ‘Voelen we ons emotioneel verbonden?’. Als het antwoord op die vragen ja luidt gaat het leven gewoon door, maar als dat niet zo is proberen vrouwen er iets aan te doen. Ze zeggen tegen hun echtgenoot: ‘Jij geeft niet meer om onze relatie’, of ‘We doen nooit meer iets samen’ of Waarom laat je altijd je werk voorgaan? In plaats van te erkennen dat hun vrouwen behoefte hebben aan meer nabijheid hebben mannen vaak alleen het gevoel dat er gezeurd wordt en in reactie daarop trekken ze zich terug. Emotioneel en soms ook lichamelijk.
Vanwege deze onverschilligheid, soms zelfs vijandigheid, voelen vrouwen zich teleurgesteld. Ze proberen snel een andere benadering: klagen over het gebrek aan inzet van hun partner bij allerlei andere zaken. ‘Ik voel me net een alleenstaande ouder’, ‘Jij komt nooit van die bank af’, ‘Waarom steek jij in huis nooit eens een vinger uit. Alles komt op mij neer?’. Het is nog steeds de bedoeling de aandacht van de man te trekken, maar die trekt zich dan pas echt terug. (ik heb nog nooit een man ontmoet die ongeacht de bedoelingen van zijn vrouw intiemer werd in reactie op gezeur!). Na maanden of jaren van dit negatief op elkaar reageren geven vrouwen het op. Ze zeggen tegen zichzelf: ‘Ik heb alles geprobeerd. Een scheiding is vast beter dan dit. Ik vind vast iemand die wel om me geeft, en ook als dat niet gebeurt, ik ben zo eenzaam in dit huwelijk, dit hou ik niet meer vol. Ik weet zeker dat ik zonder hem gelukkiger zal zijn’. En dan gaan ze hun ontsnapping voorbereiden.
Het interessante van dit ontsnappingsplan is dat het doorgaans afhankelijk is van een bijzondere gebeurtenis die nog jaren op zich kan laten wachten. Bijvoorbeeld: ík verlaat mijn echtgenoot als de kinderen het huis uit gaan. Of ik ga scheiden als ik weer naar school ga en kan leren hoe ik voor mezelf kan zorgen, of: als ik een andere man tegen kom ben ik hier weg. En dan komt het moeilijke gedeelte.
In de maanden, jaren na dit besluit om te scheiden probeert de vrouw niet langer het huwelijk te repareren. Ze stopt met klagen. Voor haar is deze overgave aan het onvermijdelijke een slechte zaak, maar voor hem, wel je hoeft geen professor te zijn om te bedenken hoe hij zich voelt: fantastisch. Ze laat hem met rust! Ze is vast weer gelukkig, althans dat denkt hij en hij gaat door met de zaken van alledag. Tot D-day aanbreekt, de dag dat ze tegen hem zegt: ‘Ik wil scheiden.’ Hij voelt zich verpletterd en zegt: ‘Ik had geen idee dat je ongelukkig was. Waarom heb je me dat niet verteld?’. Die opmerking is de laatste nagel in de doodskist van het huwelijk. Het is tragisch dat dit juist het moment is waarop mannen eindelijk de omvang van het ongeluk van hun vrouwen inzien en daadwerkelijk bereid zijn tot veranderingen. Ze willen alles doen om hun huwelijk te redden en hun gezin compleet te houden. Eindelijk zijn ze bereid om diep in hun ziel te kijken en zo een fantastisch huwelijk mogelijk te maken. Maar eenmaal op dit punt aangekomen hebben de meeste vrouwen een ondoordringbare muur om zich heen gebouwd, de man’s pogingen doen er niet meer toe, er zal gescheiden worden.
Ik ben ervan overtuigd dat als meer vrouwen de waarheid over scheiding zouden weten ze niet zo snel het aanbod van hun echtgenoot om een beter mens en partner te worden zouden afslaan. Ze zouden misschien lang genoeg blijven om te ontdekken of hij daadwerkelijk bereid is te veranderen.
De leeftijdsonafhankelijke midlifecrisis. Begrijp me niet verkeerd, ook mannen worden in de scheidingsval gelokt. Ze zijn in de ban van de fantasie dat het leven beter wordt als ze alleen zijn, dat ze dan meer en betere seks zullen hebben, meer bewonderd zullen worden, minder verantwoordelijkheden en verplichtingen hebben, meer avonden met hun vrienden kunnen doorbrengen, minder gevit ervaren enzovoort. Veel verder geestelijk gezonde en verantwoordelijke mannen worden op een ochtend wakker en beginnen de balans van hun leven op te maken. Ze hebben het gevoel dat ze iets missen, ze zijn niet gelukkig. In feite zijn ze regelrecht depressief en inzichzelf gekeerd. Soms kunnen ze niet begrijpn waarom en is er alleen dat knagende gevoel dat er iets mis is en dat het de hoogste tijd wordt om er iets aan te doen. En hoewel ze dus niet echt weten wat ze dwars zit, overtuigen ze zichzelf dat ze hun huwelijk uit moeten om dat te ontdekken.
Andere mannen denken wel te weten wat de reden is van hun ongelukkige gevoel. ‘Ik haat al die verantwoordelijkheid. Het leven is kort, ik wil me niet de hele tijd zo belast voelen. Of: ‘Ik ben om de verkeerde redenen getrouwd, ze was zwanger, we waren te jong, ik wilde wanhopig graag mijn ouderlijk huis uit, ze zette me onder druk’. Of: ‘Zij is altijd zo afwijzend en kritisch, ik wil iemand die me waardeert’. Of: ‘We hebben eigenlijk geen seksleven, ik wil zo niet meer verder’. Of: ‘Mijn vader is een paar maanden terug gestorven en dat heeft me doen realiseren dat ik geen ruziehuwelijk wil’.
Misschien klinken deze zinnen U bekend. Mag je dit een midlifecrisis noemen? Als je echtgenoot tussen de 40-50 is en hij is onlangs zeer geïnteresseerd geworden in lichaamsbeweging, gezond eten, nieuwe kleding en kijkt jaloers naar die spreekwoordelijke rode sportwagen (of een minder duur speeltje) dan heb je misschien zelf al aan een midlifecrisis gedacht. En daar zou je heel goed gelijk in kunnen hebben. Maar het is mijn ervaring dat mannen zo’n zogenaamde midlifecrisis op ieder moment in hun leven kunnen krijgen. Zelfs mannen tussen de 20-30 kunnen ontevreden raken over wat er van hun leven geworden is en over groenere weiden gaan fantaseren. Ze hebben nog geen kalende hoofden, opbollende buiken en rimpels die hun aandacht opeisen, maar ze realiseren zich niettemin dat de geluksklok snel doortikt. In plaats van onder ogen te zien wat er mis is in hun leven en huwelijk en dat te herstellen, proberen veel van deze mannen zich van hun depressies en angsten te bevrijden door weg te lopen.
Hun vrouwen praten op ze in, geven boeken over de midlifecrisis, knippen artikelen uit en laten die in huis slingeren. Ze schakelen vrienden in om met hun man te praten. Ze halen trouwfoto’s te voorschijn om herinneringen aan betere tijden op te roepen. En als dat niet lukt dringen ze er bij hun echtgenoot op aan om een therapeut op te zoeken, prozac te gaan slikken of St-Jans-kruid als ze voor natuurgeneesmiddelen gaan. Ze laten folders over depressies liggen op tafel of op de stapel kranten naast het toilet. Maar helaas, geen van deze wanhopige pogingen lijkt enige indruk te maken. De drang om te ontsnappen wordt alleen maar groter.
Versla de overmacht Misschien heeft het lezen over de alomtegenwoordige scheidingsval je pessimistisch gemaakt of overdonderd. Toch hoeft dat niet. Ik heb goed nieuws voor U. In welke moeilijke situatie U nu ook zit, U kunt de overmacht verslaan. Echt. Ik heb duizenden mensen, die op het punt van scheiden stonden, geholpen de situatie om te keren en hun huwelijken liefdevoller te maken. Ik durf te zeggen: U KUNT UW HUWELIJK REDDEN. Ik heb dit boek geschreven om U stap voor stap te laten zien hoe.
Als U iemand bent die een scheiding overweegt dan wil ik U feliciteren dat U zo ver hebt doorgelezen. Het is erg verleidelijk om alles te negeren wat U op andere gedachten dan die scheiding zou kunnen brengen. U wilt gewoon verder met Uw leven. U bent moe van mensen – Uw echtgenoot, familieleden, vrienden – die proberen U van gedachten te veranderen. Zij staan toch niet in Uw schoenen? Zij voelen Uw pijn toch niet? Hoe kunnen ze weten wat goed voor U is? En nu, om het allemaal nog erger te maken komt er één of andere huwelijkstherapeut die niets over U weet, met een waarschuwing dat U de hoop op geluk in Uw huwelijk niet op moet geven. Maar U leest nog door, en dat geeft me veel vertrouwen in U. Ergens knaagt het misschien dat een scheiding toch niet het antwoord is op Uw problemen.
Als U scheiding overweegt vertel ik U graag dat ik het met U eens ben dat het leven te kort is om ongelukkig te zijn. We hebben maar één kans, het leven is geen generale repetitie voor iets anders. Ik wil niet voorstellen dat U in een ongelukkig huwelijk moet blijven en maar moet berusten in eenzaamheid en verdriet. Verre van dat. Dat zou voor niemand goed zijn! Maar in de afgelopen jaren hebben we veel geleerd over waarom het ene stel wel en het andere stel niet in staat is liefde levend te houden. En het komt allemaal neer op één ding: relationele vaardigheden. Hoe je conflicten hanteert, hoe je communiceert, hoe je problemen oplost, het bepaalt allemaal hoe sterk of zwak je liefdesband is.
Helaas leren de meesten van ons die vaardigheden niet van onze ouders. Dus hoe moeten we weten wat te doen als het mis gaat? Als je partner geen liefde geeft, geen affectie toont of niet communiceert, komt dat waarschijnlijk omdat hij of zij niet weet hoe dat moet. Als je niet hebt kunnen doordringen tot je echtgenoot om meer liefde te krijgen is dat niet omdat je echtgenoot een slecht mens is, je hebt gewoon betere gereedschappen nodig. En dat is gemakkelijk. Ik kan je de nieuwe vaardigheden leren waarmee je een huwelijk kunt maken zoals je dat altijd hebt gewild. Het enige wat je moet doen is dit boek te lezen met een half open instelling (misschien is ook een kwart al voldoende). Pas mijn technieken toe en ik doe de rest.
Misschien zegt U nu: ‘Ik heb alles al geprobeerd, waarom zou ik me inzetten om nog eens teleurgesteld te worden?’ Dan vertel ik U: U hebt niet alles geprobeerd. Ik heb vele jaren met paren gewerkt en als ze denken dat ze alles geprobeerd hebben, betekent dat doorgaans dat ze dezelfde dingen steeds weer opnieuw hebben geprobeerd. Ik zeg niet dat U alle plannen om uit elkaar te gaan moet laten varen, het enige wat ik vraag is om de methoden in dit boek een paar weken of maanden de kans te geven om te werken. Neem dan een beslissing. U kunt altijd nog scheiden, die mogelijkheid staat altijd open. Ik wil U ten sterkste aanraden om Uw huwelijk de laatste kans te geven die het verdient. U zal er beter van slapen.
Misschien leest U dit omdat een scheiding het laatste is wat U wilt. In de volgende bladzijden zal ik U precies uitleggen wat U moet doen om de neerwaartse spiraal in Uw huwelijk om te keren. Ik zal U alles vertellen wat ik weet over het redden van een huwelijk op de rand van een scheiding. Als U de zeven stappen in dit boek zorgvuldig volgt, zal het net zijn alsof U bij mij in mijn kantoor zit. U zal leren wat U moet doen om zaken te keren, om de reacties van Uw partner te begrijpen en wat U verder moet doen. Ik zal U tal van voorbeelden geven van mensen die in Uw schoenen stonden en hoe ze hun liefde verjongden. Ik zal U de bouwstenen voor verandering aanreiken. Maar ik ga wel heel eerlijk tegen U zijn.
Ten eerste zal U, niet Uw echtgenoot, het leeuwendeel van het werk moeten doen. Omdat Uw partner op zijn best sceptisch is zal U moeten bewijzen dat het leven met U anders kan zijn. U vindt het misschien geen aantrekkelijk idee dat het allemaal van één kant moet komen, maar voor het moment zeg ik daarop: dat is dan jammer. Maar het is nu eenmaal zo. Wen er aan, slik je trots in en rol je mouwen op.
Ten tweede, in ‘Divorce Busting’ (Weiner-Davis eerste boek – noot vertaler) gaf ik mensen de indruk dat een verandering razendsnel kan gaan. Dat kan ook en het gebeurt soms ook, maar dankzij de reacties van lez
JJ
Read about Divorce Busting® Telephone Coaching here!
Voorkom die scheiding! Red dat huwelijk! Een beproefd zeven stappen-plan.
Hoofdstuk 1 – De niet-zo-grootse ontsnapping.
Mensen die zich in hun huwelijk ongelukkig voelen, zeggen vaak dat ze ín de val zitten. Ze snakken ernaar bevrijd te zijn van de spanningen, de eenzaamheid, de voortdurende ruzies of de oorverdovende stilte, maar ze weten niet zeker of een scheiding wel de juiste beslissing is. Ze nemen hun trouwbelofte serieus. Ze willen hun partners geen verdriet doen. Ze willen hun kinderen geen verdriet doen. De gedachte om alleen door het leven te moeten schrikt ze af. Ze maken zich zorgen over het geld. Ze vrezen het onbekende.
Maar hun liefdeloze huwelijk geeft hun het gevoel alsof ze de doodstraf gekregen hebben. Ze mogen nog kiezen tussen hangen of wurgen. Gevangen in een miserabel leven. In de loop van de tijd raken veel van zulke mensen er geleidelijk van overtuigd dat weglopen uit het huwelijk veruit te preferen valt boven het blijven. Ze zeggen tegen zichzelf: ‘Kinderen zijn veerkrachtig, dat komt wel weer goed’, of: ‘uiteindelijk is het beter voor iedereen’, of: ‘natuurlijk is dit zwaar voor een tijdje, maar verandering is niet slecht’, of: ‘alles is beter dan dit’. Pas als ze de weg naar scheiding werkelijk zijn ingeslagen en de stukjes van hun leven weer aan elkaar proberen te plakken ontdekken ze de werkelijke prijs voor hun zogenaamde ‘vrijheid’. Helaas komt deze ontdekking te laat. Ze zijn in de scheidingsval getrapt.
Hier volgen twee brieven van mensen in de scheidingsval.
Beste Michele, Ik heb twee weken het internet afgezocht voor hulp of informatie over mijn probleem. Ik ben 18 jaar getrouwd geweest en we hebben drie fantastische kinderen. Ik ben een scheidingsprocedure begonnen en die is zes maanden geleden afgerond. Nu twijfel ik. Ik mis mijn ‘gezin’ zo erg. En het ergste van alles, ik mis mijn echtgenoot, mijn ex. Als ik hem zou kunnen overtuigen zouden we aan onze relatie kunnen werken en ons gezin weer compleet kunnen maken.
Ik had nooit kunnen bedenken dat ik me zo zou gaan voelen omdat ik me jarenlang zo ellendig heb gevoeld in mijn huwelijk. Ik dacht dat we allemaal beter af zouden zijn als ik er uit zou stappen. Mijn ex en ik zouden geen ruzie meer hebben en we zouden allemaal verlost zijn van de stress en de spanning in ons huis. In het begin was het een hele opluchting om van het gebekvecht af te zijn, maar ik kon niet voorzien hoe snel die opluchting zou omslaan in gevoelens van pijn. Die blikken op de gezichten van mijn kinderen als ze met hun vader bellen, of als ze terugkomen van een weekendbezoek, het is meer dan ik kan verdragen. Ik wist dat ze verdrietig zouden zijn, maar ik had geen idee dat het ze zo diep zou raken.
Wat me het meest verbaast is dat ik de hele tijd aan mijn ex loop te denken. Hij is verre van volmaakt, maar nu besef ik dat ik meer mijn best had kunnen doen om te leren omgaan met de dingen die me ergerden of pijn deden. In plaats daarvan sloot ik mezelf af en hem buiten. Nu spookt het door mijn hoofd dat mijn scheiding niet alleen een huwelijk heeft vernietigd, maar ook een gezin. Ik wil ontzettend graag weten of er ook andere mensen zijn die spijt hebben van hun beslissing om te scheiden en die er op de een of andere manier in geslaagd zijn om hun gezin weer bij elkaar te krijgen. Ik bid tot God dat het antwoord op deze vraag ‘ja’ is. Kun je me helpen? Joan
Beste Michele, Ik voel me stom om je te schrijven, maar ik weet niet bij wie ik anders terecht kan. Na 24 jaar huwelijk heb ik mijn vrouw verteld dat ik wil scheiden. Ik was al lang ongelukkig in ons huwelijk. Onze behoefte aan seks liep totaal niet gelijk. Als ik haar benaderde had ze nooit zin. Eerst dacht ik dat ik iets verkeerd deed maar na een tijdje werd ik ziek van haar uitvluchten. Ik was de hele tijd boos. En ze bleef maar doorzeuren over alles. Ik werk hard en zorg goed voor mijn gezin, maar wat ik ook deed, ze was nooit tevreden. Ik kwam met tegenzin thuis.
Toen veranderde mijn leven. Op mijn werk ontmoette ik een jongere vrouw die me respecteerde en zich tot me aangetrokken leek te voelen. Ik had nooit gedacht dat ik het type zou zijn dat een affaire heeft, maar nadat we op het werk samen ’s avonds veel overuren hadden gemaakt werd de verleiding gewoon te groot. Het gooide me echt ondersteboven want voor de eerste keer in een hele lange tijd voelde ik me weer leven. Ze was heel leuk en ze kon haar handen niet van me af houden! Wat een verschil met mijn vrouw. Dat zette mijn wereld op zijn kop. Ik begon meer op mijn lichaam te letten, te sporten, beter te eten, meer op mijn uiterlijk te letten. Hoewel mijn vrouw wel iets vermoedde bleef ik mijn verhouding geheim houden.
Uiteindelijk realiseerde ik me dat ik niet met deze leugen kon blijven leven, dus ik vroeg een scheiding aan. Mijn vrouw was er kapot van. Ze smeekte me om te blijven. Ze probeerde mijn gevoelens weg te praten, zei dat ik midden in een midlifecrisis zat of depressief was en niet meer helder kon denken. Ik dacht dat ze geschift was en kon niet wachten om weg te gaan. Ik wist dat de kinderen er wel bovenop zouden komen en dacht dat ons huwelijk al lang geleden dood was gegaan.
De scheiding werd een jaar geleden uitgesproken en toen deed ik een aantal pijnlijke ontdekkingen. Het is een cliché maar het gras lijkt aan de andere kant altijd groener. Het duurde niet lang voordat mijn verliefdheid op die andere vrouw over was. Ze was heel sexy, maar heel erg onvolwassen. Afgezien van de seks hadden we niets samen. Ik kreeg een hekel aan haar slordige gewoontes en harde muziek. We deelden ook geen levensgeschiedenis. We hadden geen kinderen. Ik begon mijn vrouw te missen.
Maar het droevige einde van dit alles is dat mijn vrouw is verhuisd en niets meer met me te maken wil hebben. Als ik haar zes of acht maanden terug had benaderd had ze misschien ons huwelijk nog een kans willen geven. Maar het kwaad was geschied. Ze heeft een heel nieuw leven opgebouwd en daar hoor ik niet bij. En hoewel ik mijn kinderen nooit iets over mijn affaire heb verteld lijken ze boos op me te zijn en hebben ze altijd andere plannen als ik tijd met ze probeer door te brengen. Dat doet meer pijn dan zij ooit zullen weten. Daarom… ik weet niet precies waarom ik dit schrijf. Ik betwijfel of je iets te melden hebt dat mij kan helpen in deze toestand, maar als je ook maar enige suggesties hebt zal ik altijd dankbaar blijven. Mark
Mark en Joan zijn niet alleen. In de Verenigde Staten verleidt de scheidingsval per jaar meer dan een miljoen mensen (zie voor de Nederlandse gegevens Hoofdstuk ??). Hij belooft rust en vrede. Hij belooft een nieuw begin, een tweede kans op romantiek, op tevredenheid en zelfontdekking. Hij krijgt mensen in zijn greep door te suggereren dat weglopen een einde zal maken aan alle schijnbaar onoplosbare problemen van het leven. Als je wanhopig ongelukkig bent is dat zeer aantrekkelijk. Toch zijn er goede redenen om deze verlokkingen te weerstaan. Als U of iemand waarvan U houdt overweegt om te scheiden zult U ook willen weten wat ik heb geleerd over scheiden.
In mijn werk krijg ik in vogelvlucht een beeld van wat er in iemands leven gebeurt na een scheiding: intense pijn en wanhoop die jaren aanhoudt. Ik heb gezien hoe iedere verjaardag of andere feestdag alleen maar een pijnlijke herinnering aan de scheiding werd, hoe de persoon die de scheiding doorzette totaal afgewezen werd door de kinderen. Ik heb kinderen gekend die vele jaren na de scheiding van hun ouders en diens hertrouwen, nog steeds wilden weten of hun ouders misschien ooit nog weer bij elkaar zouden komen.
Nu, na drie decennia van een sociaal experiment met scheidingen en wegwerphuwelijken alom, weet ik dat het geen kwestie is of mensen hun huwelijk in stand kunnen houden, maar dat mensen hun huwelijk in stand moeten houden. Een scheiding is verschrikkelijk. Waarom? Recente gegevens over de lange termijneffecten van scheidingen behoeven weinig toevoeging.
Behalve in gezinnen die in zeer extreme mate door conflicten geteisterd worden – en dat geldt niet voor de meeste gezinnen – zijn kinderen beter af als hun ouders getrouwd blijven. Kinderen hebben een grotere kans om hun school af te maken en problemen als tienerzwangerschappen, druggebruik of crimineel gedrag te ontlopen, EN ze hebben een grotere kans om zelf een goed huwelijk te hebben als hun ouders getrouwd blijven. Zelfs als één ouder gelukkiger is na de scheiding, ‘druppelt’ dat niet door naar beneden. Kinderen van gescheiden ouders moeten een emotionele strijd voeren ongeacht hoe de ouders zich voelen. Getrouwde mannen zijn betere vaders. Ze geven meer sturing en financiële steun en zijn betere voorbeelden. Het huwelijk is goed voor de meeste volwassenen. Vergeleken met alleenstaande, bestorven of gescheiden mensen zijn getrouwde mensen gezonder, hebben betere seks, doen minder aan riskante dingen zoals drank en drugsmisbruik; ze leven langer en ze zijn gelukkiger! Depressie komt bijna drie keer zo vaak voor bij eenmaal gescheiden vrouwen en vier keer zo vaak bij vrouwen die twee keer zijn gescheiden als bij vrouwen die nooit zijn gescheiden. Een steekproef in de Verenigde Staten waarbij meer dan 8600 volwassenen ondervraagd werden naar eenzaamheid leverde het volgende op.
Achtereenvolgens huwelijkse staat en het percentage van de mensen dat zich eenzaam voelt (bron: Page en Cole) Getrouwd 4.6 Nooit Getrouwd 14.5 Gescheiden 20.4 Bestorven 20.6 Gescheiden van tafel en bed 29.6
Mensen met goede huwelijken zijn doorgaans betere en meer productieve medewerkers. Getrouwde mannen verzuimen minder werk. Scheidingen maakt de gezondheidszorg en de sociale dienst duurder. Een éénoudergezin betekent in de praktijk vaak een opvoeding in armoede en/of in de bijstand. De levensstandaard van een vrouw daalt altijd aanzienlijk als ze na een scheiding alleenstaande moeder wordt. Van de eerste huwelijken eindigt 50% in scheiding, van de tweede huwelijken 60%.
Veel mensen die een scheiding overwegen zeggen dat ze graag een glazen bol zouden willen hebben om de toekomst te kunnen zien. Maar die glazen bol is er: dankzij research kunnen we ‘helder zien’. Maar veel mensen negeren de feiten liever omdat hen is wijsgemaakt dat de scheiding het antwoord op hun ongelukkig huwelijk is. Hoe kan dat? Hoe blijven de mythes over scheiding in de wereld?
De scheidingsval is een machtige samenzwering die je met het blote oog niet kunt zien. Net zo als koolmonoxide, de reukloze killer, komt de scheidingsvalstrik ongezien in je leven, hij kruipt je gedachten binnen zonder dat je het beseft. Wat zijn de krachten achter de scheidingsval?
Goedbedoelende vrienden en familie. Gek genoeg zijn sommige van de mensen die je het meest na staan onderdeel van het probleem. Dat betekent niet dat ze het niet goed met je voor hebben. Dat hebben ze wel, ze houden van je. Ze vinden het verschrikkelijk om U te zien lijden. Meer dan iemand anders kennen ze U en weten ze hoezeer U ook geluk verdient in Uw leven. Hun bezorgdheid is oprecht. Waarom zeg ik dan dat de mensen die van je houden je niettemin de verkeerde kant op kunnen sturen?
De sterke schouder (voor één partij). Als U Uw ontevredenheid deelt met vrienden en geliefden, dan horen zij Uw kant van het verhaal – meer niet. Ook al zijn de gevoelens over Uw echtgeno(o)t(e) en Uw huwelijk oprecht, het blijft eenzijdig. Het spreekt vanzelf dat als Uw echtgeno(o)t(e) mee zou doen in het gesprek, de klacht over Uw huwelijk heel anders zou klinken. Maar de mensen die van U houden maken zich niet druk over onpartijdigheid; ze willen dat U zich beter gaat voelen. Daar is niets mis mee, maar het eindresultaat is dat de mensen die U in vertrouwen neemt een advies geven dat levens kan veranderen zonder van alle feiten op de hoogte te zijn. Als U hun advies opvolgt, maakt U de problemen in Uw huwelijk misschien juist wel groter. Ik zal een voorbeeld geven hoe dit werkt.
Susan voelt zich doodongelukkig in haar huwelijk. Ze heeft het gevoel dat zij en haar echtgenoot Jesse helemaal uit elkaar gegroeid zijn. Susan besluit om met haar zus Anne over de situatie te praten. Susan vertelt Anne dat ze echt heel ongelukkig is over de veranderingen in haar huwelijk. Toen zij en Jesse trouwden, zo legt ze uit, waren ze gek op elkaar. Ze deden alles samen, praten uren aan een stuk, deden leuke dingen in het weekend, de seks was geweldig. Ze waren de beste vrienden. Als Susan daaraan terugdenkt moet ze huilen en het hart van Anne gaat open als ze Susan zo ziet lijden. Anne vraagt of Susan meer wil vertellen over wat haar dwars zit. En door haar tranen heen doet Susan dat.
Ze vertelt dat Jesse een compleet ander mens is geworden dan de man waarmee ze destijds is getrouwd. Hij werkt veel en als hij thuis is lijkt hij niet geïnteresseerd om te praten of zelfs bij haar te zijn. In het weekend doet hij allerlei klusjes of kijkt naar sport op de televisie. Als Susan Jesse zegt hoe zij zich voelt geeft Jesse altijd een koud antwoord: ‘Waarom zit je toch altijd zo te zeuren?’. Susan probeert tot Jesse door te dringen en hem te vertellen hoe vervelend ze het vindt dat er zo’n afstand tussen hen beiden is, maar dan lijkt Jesse zich juist nog meer terug te trekken.
Jesse’s ongevoeligheid maakt Susan boos en gekwetst. Ze kookt niet meer, doet zijn was niet meer, probeert niet meer met hem in gesprek te komen en weert zijn pogingen tot seks af. De zaken gaan dus van kwaad tot erger. Nu doet Jesse niet alleen meer afstandelijk maar gedraagt zich ronduit onaangenaam, hij laat geen gelegenheid voorbij gaan om iets kwetsends te zeggen. Susan begrijpt niet waarom Jesse zo’n hufter is geworden, vooral omdat ze alleen maar een hechtere relatie wil.
Nadat Susan over haar ervaringen heeft verteld, schiet Anne haar onmiddellijk te hulp. ‘Onvoorstelbaar dat hij zo doet. Zo ken ik Jesse ook niet. Wat denk jij dat er met hem aan de hand is?’ Het volgende halve uur worden de mogelijke oorzaken van Jesse’s akelige gedrag doorgenomen: een affaire? een depressie? de verkeerde genen van zijn vader? Hoewel ze onzeker zijn over de reden waarom Jesse zich zo akelig gedraagt als Susan hem afschildert, zijn ze het er over eens dat Jesse de schuldige is van Susan’s miserabele situatie. Anne troost Susan. Ze omhelst haar en zegt dat ze er altijd zal zijn als Susan haar nodig heeft. Anne doet ook een paar suggesties: therapie?, Jesse een ultimatum stellen? een proefscheiding? en Susan zegt dat ze dat allemaal zal overwegen en bedankt Anne voor haar steun en begrip. Ze voelt zich veel beter.
Susan doet inderdaad wat Anne heeft gesuggereerd, ze stelt Jesse een ultimatum. ‘Je verandert of ik ga weg’ waarschuwt ze hem. Maar Jesse verandert niet. Haar dreigement maakt hem boos en hij wordt nog afstandelijker. In de weken daarna zoekt Susan regelmatig het gezelschap van Ann. Susan klaagt en Anne voelt mee. Hoewel Susan van Anne begrijpt dat ze gelijk heeft helpt dat niet echt bij het vinden van een oplossing voor haar huwelijksproblemen. De tijd verstrijkt en er verandert niets, Susan’s wanhoop neemt toe evenals Ann’s vastberadenheid om haar zuster te overtuigen het huwelijk te verlaten. ‘Je hebt alles geprobeerd,’ vertelt Anne haar, ‘gooi de handdoek maar in de ring’.
Geredeneerd vanuit Susan’s eenzijdige verhaal is het makkelijk om te begrijpen hoe Anne tot deze slotsom is gekomen. Susan lijkt de echtgenoot die haar best doet terwijl Jesse de ongevoelige liefdeloze partner is. Uit Susan’s verhaal kun je makkelijk de indruk krijgen dat haar jarenlang onrecht is gedaan door Jesse’s egoïsme. Maar trek niet te snel conclusies, laten we eerst eens een gesprek afluisteren tussen Jesse en zijn oude vriend Gerard. Jesse is nogal in zichzelf gekeerd en hoewel hij zelden zijn hart lucht bij vrienden en familie is de narigheid met Susan toch een reden om met Gerard over zijn huwelijk te gaan praten.
Hij vertelt Gerard dat hij teleurgesteld is en boos op Susan. Het enige wat ze doet is zeuren, zeuren en nog eens zeuren. Nooit doet hij eens iets goed genoeg. Ze vraagt om assistentie in de keuken en als hij die schoonmaakt is de enige reactie: ‘Ik begrijp niet dat je de vaatwasser zo hebt volgeladen, ‘t is een zootje’. Of: je bent vergeten de tafel af te lappen’. Het enige dat Jesse hoort is kritiek, nooit waardering. Dus na een tijdje probeert hij het zelfs niet meer.
Gerard, zelf een getrouwd man, begrijpt dat relatieproblemen niet van het ene op het andere moment ontstaan, en vraagt dus wat er allemaal is gebeurd. Jesse kan de oorzaken van de problemen niet noemen, maar hij heeft het gevoel dat Susan hem al lang geleden als partner heeft afgeschreven. ‘Toen we elkaar net kenden was het heel leuk om bij haar te zijn. We gingen naar wedstrijden, uit eten, naar vrienden en we hielden van dezelfde dingen. We speelden golf, tennis en we fietsten de hele tijd. We vonden het allebei heerlijk om buiten te zijn’. Maar Susan heeft alle interesse in die dingen verloren. Ze heeft meer belangstelling voor haar werk, de kerk, met vrienden telefoneren en winkelen. Soms zit ze een hele avond met een vriendin of haar moeder te bellen. “Maar de grootste verandering bij Susan,” zegt Jeff, ‘is dat ze nooit seks wil, en zo is het al een hele lange tijd. Dat vind ik het ergste van alles’.
Jesse legt uit hoe gekwetst en boos hij zich voelt om Susan’s voortdurende afwijzing. ‘Ik weet niet wat er met haar is. Ze vond seks altijd leuk, we hadden een fantastische seksuele relatie. Ik was er altijd trots op hoe goed we lichamelijk bij elkaar pasten. Maar tegenwoordig is ze nooit in de stemming. Ze heeft hoofdpijn, ze is kwaad, ze heeft het te druk, het is de verkeerde tijd van de maand, het is altijd het verkeerde moment’. Susan’s koelheid heeft zijn tol geeist, zelf voelt hij in haar aanwezigheid altijd een smeulende woede. Hij geeft toe dat hij de laatste tijd prikkelbaar is en vaak naar Susan uitvalt. Hij hoopt dat Susan, de vrouw die ooit zijn beste vriend en minnares was, al was het maar één keer, eens lief tegen hem zal zijn. In plaats daarvan krijgt hij alleen maar kritiek.
Nadat hij Jesse’s dilemma heeft gehoord zegt Gerard: ‘Dat klinkt niet best. En Susan was juist zo goed voor jou. Ik vraag me af wat er met haar aan de hand is. Misschien zijn het haar hormonen die opspelen. Ik heb wel eens gehoord dat sommige vrouwen waarbij de hormoonhuishouding van slag is, geen zin meer hebben in seks. Je zou dat eens uit moeten zoeken. Naar om te horen dat je problemen hebt.’ Jesse zou kunnen proberen zijn seksleven een beetje op te peppen. ‘Koop een fles wijn, wat mooie lingerie en organiseer een dineetje bij kaarslicht. Ga een weekendje naar een goed hotel. Vertel haar dat je dichter bij haar wilt zijn’.
Een paar dagen later benadert Jesse Susan met het idee van een romantisch weekend. Susan lijkt niet al te geïnteresseerd. Jesse maakt een opmerking over dat ze niet meer intiem zijn en Susan haalt meteen uit. ‘Natuurlijk zijn we niet intiem. Je verwacht toch niet dat ik seks met je heb als onze relatie zo slecht gaat?’. Jesse reageert: ‘Heb je ooit overwogen dat onze relatie niet goed gaat omdat jij geen seks meer wilt?’. Deze kip-ei-discussie herhaalt zich wekenlang totdat het stel besluit om te gaan scheiden.
Hoe zouden Anne of Gerard hebben gereageerd als ze dit hele verhaal hadden gehoord. In plaats van hem een hufter te vinden had Anne misschien meer begrip gehad en zich wellicht gerealiseerd dat Jesse niet is zoals Susan hem afschildert; dat hij zich afgewezen en verdrietig voelt. Met die kennis had Anne Susan misschien voorgesteld dingen te doen die Jesse het gevoel zouden geven dat hij wel degelijk met Susan verbonden was, zoals samen fietsen of wandelen of wat speelser en aanhankelijker zijn. Natuurlijk gaat Jesse op een verkeerde manier om met zijn gekwetste gevoelens, maar dat gebeurt soms. In plaats van over hun kwetsbaarheid te praten halen sommige mensen uit. In een goede relatie kunnen partners voorbij hun boosheid kijken en over de onderliggende pijn praten. Maar omdat Anne volledig in het duister tastte over Jesse’s gevoelens over het huwelijk moest haar suggestie – geef hem een ultimatum – wel mislukken.
Als Gerard Susan’s kant van de zaak had gehoord had hij wellicht begrepen dat voor haar geestelijke intimiteit vooraf gaat aan lichamelijke intimiteit en dat die geestelijke intimiteit naar Susan’s gevoel al heel lang ontbrak. Hij zou wellicht hebben gesuggereerd dat Jesse meer met Susan zou praten, aandacht aan haar zou besteden en proberen haar vriend te zijn. Het is makkelijk te begrijpen dat John’s goedbedoelde advies om hun seksleven op te peppen tot falen is gedoemd.
Beschermers en redders Een andere manier waarop vrienden en familie op een scheiding kunnen aansturen is dat ze het niet kunnen aanzien als U lijdt, ze willen U zo snel mogelijk weg hebben uit deze emotionele kwelling. Ze overtuigen zichzelf, en daarna U, dat, aangezien Uw echtgeno(o)te het probleem is, U het beste hem of haar kan dumpen. ‘Ga weg. Dit verdien je niet. Smeer ‘m.’
Maar voordat U naar dit advies luistert moet U een paar dingen weten. Om te beginnen: hoewel Uw familie en vrienden echt om U geven, dient hun advies vooral henzelf. Zij krijgen een beter gevoel als U niet meer verdrietig bent. Het is een opluchting voor hen als U ophoudt met huilen en U zo verscheurd te voelen. Ze willen dat die ongelukkige toestand eindigt. Maar het probleem is dat als je hun advies volgt zodat zij zich beter voelen, U gescheiden zult zijn, U zelf voor het onderhoud van U en Uw kinderen moet zorgen, Uw leven aan moet passen en helemaal opnieuw moet beginnen – zij niet. Zelfs als geliefde vrienden en familieleden reeds gescheiden zijn en menen dat de scheiding hun leven dramatisch heeft verbeterd betekent dat nog geenszins dat U hen moet navolgen. Geen twee mensen zijn gelijk.
Ten tweede, het hele idee, U schuift Uw partner aan de kant en U laat de problemen achter U is ongeveer het meest absurde wat ik ooit heb gehoord. Om te beginnen: als je kinderen hebt hoef je er – tenzij je partner deze planeet verlaat en nooit meer van zich laat horen – niet op te rekenen dat je echt van hem of haar af bent. Als er kinderen bij betrokken zijn bestaat er niet zoiets als een scheiding. Uw echtgenoot is voor altijd in Uw leven. Voor altijd. Je bent voortdurend in contact over omgangsregelingen, beslissingen over het welzijn van de kinderen, vakanties, geld, kwesties over nieuwe partners (stiefouders). Een eindeloze lijst.
Een vrouw schreef me: Ik ben nu 23 jaar gescheiden. Toen ik besloot om te gaan scheiden besefte ik niet dat mijn ex toch altijd in mijn leven zou blijven. Ik begreep wel dat we wekelijks contact zouden hebben vanwege de kinderen, maar dacht blijkbaar dat naarmate de kinderen ouder worden hij gewoon uit mijn leven zou verdwijnen. En daar heb je het: mijn volwassen dochter krijgt volgende week een kindje en voor de eerste keer realiseer ik me dat mijn ex en ik nu samen grootouder zullen zijn. Waarom heb ik daar niet eerder aan gedacht?’ Echtgenoten verdwijnen niet.
Echtgenoten verdwijnen niet bij een scheiding en Uw problemen ook niet. Het kan natuurlijk zo zijn dat een bepaalde persoon moeilijk is in de omgang, maar als er sprake is van huwelijksproblemen is dat doorgaans het resultaat van hoe twee mensen op elkaar reageren. Met andere woorden: in een relatie ontwikkelen twee mensen gewoontes en als je weggaat dan neem je die gewoontes mee. Kent U de uitdrukking ‘Je neemt overal je zelf mee naar toe?’ Nou, dat klopt. Ik geef een voorbeeld.
Deb en Ron hebben in de beginjaren een geweldig huwelijk. Zij bewondert zijn doortastendheid en initiatief. Ze vindt haar vader een zwakke man die zich haar moeders eindeloze geklaag en getier maar laat aanleunen. Dat is waarom Ron’s kracht haar aanspreekt. Maar nu beschouwt ze hem als te veeleisend en dominant.
Eerst probeert ze hem duidelijk te maken dat hij zich niet zo controlerend moet gedragen, maar hij verdedigt zich en wuift haar bezwaren weg. Vanaf die dag houdt ze haar boosheid en bitterheid voor zich. Ze denkt: wat heeft het voor zin? Dat resulteert erin dat ze het grootste deel van de dag woedend op hem is, zonder dat hij dat weet. Op den duur kan ze de opgekropte woede niet meer verdragen en vraagt een scheiding aan. Ze denkt: als ik van deze controlerende man af ben kan ik mezelf weer terugvinden en mijn eigen beslissingen nemen. Na een langgerekte strijd wordt de scheiding uitgesproken.
Het probleem is echter dat ze denkt dat Ron de belangrijkste oorzaak is van de teloorgang van haar huwelijk, Deb is blind voor de manier waarop haar eigen gedrag aan de problemen bijdraagt. Laten we ervan uitgaan dat Deb’s gevoel over Ron klopt, dat Ron te controlerend was geworden, maar dat was natuurlijk niet van het ene op het andere moment gegaan. Hoewel Deb in het begin probeerde om Ron een beetje te temperen, had ze afgehaakt toen haar klachten aan dovemansoren gericht bleken, ze had geen andere actievere benadering geprobeerd maar was bij de pakken neer gaan zitten. Jarenlang deed ze niets, en hoe langer dat duurde, des te meer Ron het heft in handen nam. Op een bepaalde manier had Deb zelf dit monster geschapen.
Het verdrietige van dit alles is dat wanneer Deb van Ron scheidt, ze zich een tijd opgelucht en bevrijd zal voelen, maar als ze hertrouwt, zal ze aan die nieuwe relatie beginnen zonder dat ze weet hoe ze om moet gaan met de verschillen die er tussen twee mensen natuurlijk altijd bestaan. Dat komt omdat ze weg is gelopen van haar relatieproblemen in plaats van deze op te lossen of ervan te leren. En omdat ze haar eigen rol in de teloorgang van hun relatie niet ziet is ze gedoemd om één van de volgende twee vergissingen te maken.
De eerste is om te hertrouwen met iemand die op Ron lijkt en zo opnieuw de zelfde problemen over zich af te roepen. De tweede is zichzelf voor de gek te houden dat een huwelijk veel makkelijker wordt als ze met iemand trouwt die compleet verschillend is van Ron – en dat laatste is wat ze doet. Deb zoekt gericht naar een man die vriendelijk is en ontspannen en in het begin lijkt het of haar droom is uitgekomen: ze hoeft niet meer op eieren te lopen, er kijkt niemand meer mee over haar schouder. Ze hoeft niet meer bang te zijn om haar gevoelens te uiten omdat hij een luisterend oor biedt in plaats van kritiek uit. Voor het eerst in jaren heeft ze het gevoel dat ze zichzelf kan zijn.
Maar met het verstrijken van de tijd gaat Deb vinden dat haar ontspannen en vriendelijke man eigenlijk een zacht ei is. Hij verdient minder geld dan haar eerste man. Hij heeft maar beperkte ambities. Ze heeft er een hekel aan dat ze financieel bij moet springen voor de kinderen. Als ze hem vraagt wat er in het weekend moet gebeuren zegt hij altijd: ‘Mij gelijk, zeg jij het maar’. Hoewel ze zijn gemakkelijke houding altijd heeft gewaardeerd, is ze nu teleurgesteld door zijn besluiteloosheid. Als ze hem dat vertelt, wordt hij emotioneel en begint te huilen. Deb wil niet meer het gevoel hebben dat ze aan de leiband loopt maar dit is teveel van het goede. Maar in plaats dat ze op zoek gaat naar een manier om tot haar echtgenoot door te dringen en er voor te zorgen dat aan haar wensen wordt voldaan denkt Deb na over een tweede scheiding. En wederom is ze ervan overtuigd dat haar huwelijksproblemen niets met haarzelf te maken hebben.
De les die hier te leren valt is uiteraard dat de mislukking van een huwelijk het werk is van twee mensen, hoe verleidelijk het ook is om alle schuld aan één van de partners toe te schuiven.
We hebben allemaal mensen nodig die door dik en dun achter ons staan. Maar voordat U al te vlug de adviezen van die supporters opvolgt moet U wel beseffen dat hun meningen bevooroordeeld zijn, zij kennen niet het hele plaatje. Als U na een gesprek met iemand weet dat je gesteund wordt, maar nog steeds niet weet wat U moet doen, kijk dan uit. De scheidingsval staat dan wijd open.
Goed bedoelende therapeuten. Vaak realiseren mensen zich wel dat de adviezen van vrienden en familie nogal bevooroordeeld kunnen zijn en zoeken daarom professionele hulp. Helaas garandeert een bezoek aan een therapeut niet dat je huwelijk zal blijven bestaan. Sommige therapeuten geloven dat wanneer een huwelijk niet meer voldoet het tijd is om verder te gaan. Zij zien scheiding als een moeilijke maar haalbare oplossing voor de vele problemen van het huwelijk. Ze kennen de invloed van scheiding op kinderen, maar denken dat die veerkrachtig genoeg zijn om zich aan te passen. Ze zullen eerst wel proberen een stel over hun verschillen heen te helpen, maar als dat moeilijk wordt al gauw oproepen er maar mee te stoppen. Ze zien een scheiding als een soort ritueel naar een volgende levensfase. Maar waarom?
Om te beginnen moet je weten dat therapeuten ook maar mensen zijn. Hoe goed ze ook opgeleid zijn, wie een therapie zoekt krijgt de persoon achter de therapeut. Alle dingen die een mens mee maakt, maken hem tot wie hij is, zijn overtuigingen, zijn normen en waarden, zijn interesses en therapeuten zijn daarin geen uitzondering. Het is voor een therapeut letterlijk onmogelijk om de eigen normen en waarden uit te schakelen bij het begin van een therapeutische sessie.
De visie van een therapeut op het huwelijk wordt door vele zaken beïnvloed, zoals de kwaliteit van het huwelijk van zijn eigen ouders. Als de ouders van de therapeut bijvoorbeeld een huwelijk vol strijd hadden en niets deden om dat te verbeteren en zo het leven van hun kinderen miserabel maakten, zal de therapeut al gauw geloven dat mensen beter af zijn met een scheiding en de therapeutische gesprekken in die richting sturen. Als de vader van een therapeut affaires had en de therapeut gezien heeft welk een verdriet dat in het gezin veroorzaakte, kan hij geloven dat een huwelijk overspel niet kan overleven. Als een therapeut opgroeide met ouders die hun problemen rustig uitspraken, en jij en je partner hebben een veel heethoofdiger manier van problemen oplossen, dan kan de therapeut al gauw denken dat jullie niet bij elkaar passen en suggereren om maar uit elkaar te gaan. Dat is jammer want uit onderzoek is gebleken dat veel heethoofdige stellen tot de dood van elkaar houden en hun problemen net zo goed kunnen oplossen als wat kalmere stellen. Als een therapeute in haar jeugd een stormachtige relatie met haar vader had kan zij misschien negatief denken over mannen en voortdurend solidariseert met de vrouw in het stel. Dergelijk gedrag is nooit productief en resulteert waarschijnlijk in koppig verzet van de man die het gevoel heeft tegenover een overmacht te staan, of hij geeft de hele therapie er aan, geen van deze twee zaken is goed voor het huwelijk. Kortom: therapeuten kunnen geen scheiding maken tussen wie ze zijn en wat ze doen.
Dat geldt ook voor mij. Herinnert U zich wat ik vertelde over de (invloed van) de scheiding van mijn eigen ouders op mijn eigen huwelijk en op mijn werk met paren? Dat maakte me een overtuigd gelovige in de heiligheid van het huwelijk. Wat voor invloed heeft dat standpunt op hoe ik werk met mensen?
Om te beginnen: iedere keer dat ik iemand of een stel ontmoet en hoor over hun huwelijksproblemen is mijn uitgangspunt: dit huwelijk kan gered worden. Natuurlijk heb ik niet altijd gelijk, sommige huwelijken eindigen in scheiding, maar mijn positieve houding is goed geweest voor mijn cliënten. De meeste paren blijven bij elkaar en vinden hernieuwd geluk met elkaar.
Ik raak niet in paniek en voel me niet ontmoedigd als ik mensen hoor twijfelen aan hun huwelijk of wanneer ik hoor over gecompliceerde huwelijksproblemen. Ik heb gewerkt aan zeer problematische huwelijken, veelvuldig overspel, een ingezette scheidingsprocedure, al maanden uit elkaar, geen liefde of erotiek meer en die paren werden uiteindelijk toch weer verliefd op elkaar, ik bedoel echt verliefd. Dus, zoals ik al eerder zei: problemen zijn geen blokkade, hooguit een kuil in de weg.
Vergelijk deze geef-nooit-op-benadering met hoe menige andere therapeut met stellen werkt. Veel therapeuten schatten de levensvatbaarheid van iemands huwelijk in op basis van de soort problemen en de ernst en duur van de problemen die ze hebben en hoe optimistisch beide partners zijn over de mogelijkheid tot verandering. Als de problemen al lang bestaan of als een partner ernstig aan het huwelijk twijfelt wordt de therapeut pessimistisch, betwijfelt ook of het huwelijk gered kan worden en begint naar een scheiding toe te werken.
Ik daarentegen begrijp best waarom mensen pessimistisch zijn. Iedereen die langdurig in een huwelijk ongelukkig is geweest zal zich zo voelen. Ik zie die hopeloosheid als een normale reactie op een pijnlijke situatie, meer dan als een definitief signaal over de toekomst van dat huwelijk. Ik ga door vanuit het besef dat die hopeloosheid zal verdwijnen als we werkbare oplossingen hebben gevonden. Hopeloosheid brengt me niet van slag.
Al te veel therapeuten geven mensen de boodschap dat scheiding een redelijke oplossing is als mensen zich hopeloos voelen. Hoe? Op vele manieren, maar hier is een voorbeeld. Mensen gaan vaak naar een therapeut om te horen dat scheiden het beste is. Ze voelen zich verscheurd maar willen graag van een expert horen dat ze gelijk hebben. Sommigen vragen dat zelfs rechtstreeks: ‘Denkt U niet dat ik alles al geprobeerd heb?’ ‘Denkt U dat mijn huwelijk voorbij is?’ Het antwoord is dat hoeveel universitaire graden een therapeut ook mag hebben of hoe slim hij of zij ook is, therapeuten kunnen niet zeggen wanneer een huwelijk echt niet meer te redden is.
Maar dat weerhoudt veel van hen niet om te doen alsof ze een kristallen bol hebben. Ze zeggen: ‘Als je echtgenoot niet in therapie wil, dan betekent dat dat hij niet betrokken is bij het huwelijk en daar kun jij niets aan veranderen’. Of: ‘Het lijkt er op alsof je vrouw alle gevoel voor jou kwijt is, waarom ga je niet verder met je eigen leven?’ Of: ‘Zo lang je man die affaire niet opgeeft kun je er wel van uitgaan dat je huwelijk dit niet overleeft’, of: ‘Waarom klamp je je zo vast aan dat huwelijk als je vrouw al een scheiding heeft aangevraagd’? . Hoewel deze toestanden de reparatie wel moeilijk maken is geen een ervan een werkelijk doodvonnis voor het huwelijk. Verre van dat. Mensen vertellen dat hun huwelijk tot mislukken gedoemd is komt positief gezegd neer op waarzeggerij en is negatief gezegd onethisch.
Afgezien van hun persoonlijke ervaringen zijn er nog andere redenen waarom therapeuten zich niet in zetten voor een huwelijk. Hun opleiding staat in de weg. Het lijkt vreemd maar het uitgangspunt van traditionele therapie is niet erg nuttig om de problemen op te lossen van een huwelijk in zwaar weer. Zo worden therapeuten getraind om mensen aan te moedigen om hun individuele geluk en voldoening na te streven, ook al staan dergelijke idealen op gespannen voet met wat het beste is voor het huwelijk, voor de kinderen of op termijn zelfs voor de persoon in kwestie. De therapeut wil dat je je goed voelt en zal alles doen om dat voor elkaar te krijgen.
Ik zag ooit een stel dat – dankzij een therapeut bij wie de man gelopen had – op het punt stond te gaan scheiden. De vrouw en het kind waren verhuisd, duizenden kilometers van hun huidige woning naar een plaats waar het gezin hulp kon krijgen voor hun gehandicapte kind. Het was moeilijk om het oude huis te verkopen en de man bleef er in wonen tot het was verkocht. In de tijd dat man en vrouw dus apart woonden genoot de man een heleboel vrijheid. Hij had geen verantwoordelijkheden als echtgenoot of vader. Hij kon zijn werk doen, zijn sportschool bezoeken en bij zijn vrienden zijn zo vaak als zijn hartje begeerde. En dat deed hij, ‘t was een feest. Toen begon hij zich vragen te stellen over zijn huwelijk. Hij zei tegen zichzelf: ‘Ik geniet echt van dit leven in mijn eentje. Zou er iets met mijn huwelijk niet in orde zijn’? En dus ging hij naar de hulpverlening.
De therapeute hielp hem met het ontdekken van gevoelens van onvrede met zijn huwelijk en zijn leven in het gezin. Ze suggereerde dat hij wellicht altijd een ‘pleaser’ was geweest, hij wilde het iedereen altijd naar de zin maken behalve zichzelf. Haar oplossing? ‘Verlaat je huwelijk, begin opnieuw. Jij bepaalt wat je wilt. Volg je hart’. Giftige psychopraatjes.
Hij vertelde zijn twijfels aan zijn vrouw die ervan ondersteboven was. Ze had geen idee dat hij ongelukkig was in hun huwelijk! Ze maakten een afspraak met mij. Toen ik ze zag kon ik me enigszins indenken dat de therapeut had geconcludeerd dat de man zichzelf enigszins was kwijtgeraakt in het huwelijk, zelden zijn eigen wensen bekend maakte en vaak maar gewoon meedeed met wat er op het programma stond ongeacht zijn eigen wensen. Maar in plaats van te denken dat de weg naar zijn geluk liep via het verlaten van zijn vrouw en dochter had ik een beter plan. Geloof me, het was een eitje. Ik zag ze maar drie sessies en ze waren gelukkiger dan ooit. Hij werd eerlijker tegen zijn vrouw en deed alleen wat hij echt wilde doen en vertelde haar wanneer hij ergens ontevreden mee was – en ze vond het geweldig! Zij hoefde zich niet langer af te vragen of hij iets deed om haar een plezier te doen wat dan later toch weer negatief uitwerkte. Hun huwelijk bloeide op. Ik belde ze een jaar later en ze verwachtten hun tweede kind. Tot zoverre een huwelijk dat eigenlijk gedoemd was te scheiden.
En ander belangrijk aspect van de opleiding van therapeuten die het redden van huwelijken moeilijker maakt is de gedachte dat je om problemen op te kunnen lossen eerst moet weten wat de oorzaak is van die problemen. Dat betekent dat een stel met huwelijksproblemen niet snel geholpen wordt met het vinden van dingen die ze meteen kunnen doen om nader tot elkaar te komen, maar de therapeut probeert eerst heel veel informatie te verzamelen over hoe de beide echtgenoten zijn opgegroeid. Dat is jammer, want uit onderzoek is gebleken dat de gemiddelde tijd dat het duurt alvorens een paar in therapie gaat 6 jaar bedraagt. 6 jaar! Dus tegen de tijd dat ze hulp zoeken hebben ze die ook wanhopig hard nodig. Ze snakken naar een oplossing. Ze hoeven niet deskundig te worden over hun problemen. Als de therapie faalt in het bieden van een onmiddellijke oplossing of het gevoel dat er een oplossing mogelijk is, worden stellen alleen maar wanhopiger en zullen ze eerder de handdoek in de ring gooien.
Een ander geloof dat dominant is in de meeste therapieën is dat mensen beter met elkaar kunnen opschieten als ze hun gevoelens open en eerlijk uiten. In het algemeen is dit waar. Maar als stellen echt in moeilijkheden verkeren is het probleem niet dat de een niet weet hoe de ander zich voelt. In de meeste gevallen weten de echtgenoten dat precies, ze hebben alleen geen enkel idee wat ze er aan kunnen doen om de verschillen te overbruggen. Therapeuten zijn doorgaans beter in het helpen identificeren en laten uiten van gekwetste en boze gevoelen dan in mensen te laten onderhandelen over hun verschillen. Zo wordt therapie vaak meer een sessie vol woedende beschuldigingen dan een schuld-vrije zoektocht naar oplossingen. Het gevoel dat het huwelijk er slecht aan toe is en niet meer waard is om te redden, neemt daardoor alleen maar toe.
Ik bedoel niet dat alle therapieën slecht zijn. Dat zijn ze niet. Therapie kan je leven redden. Er zijn talloze competente en betrokken therapeuten. Maar als U besluit professionele hulp te zoeken, dan moet je je ervan vergewissen dat je iemand vindt die er in gelooft dat huwelijken gered kunnen worden en die specifieke training heeft gehad om met paren om te gaan. Verderop in dit boek zal ik enkele suggesties geven voor het kiezen van een goede huwelijkstherapeut.
De mythes die de media maken. Eens had ik een man in therapie die me vertelde dat hij wilde scheiden omdat hij dacht dat hij niet meer van zijn vrouw hield. Ik vroeg: waarom denk je dat? Hij antwoordde: ‘Het gaat gewoon niet zoals in de film’. Ik was 15 jaar therapeut geweest en ik dacht dat ik alles al had gehoord. Blijkbaar niet.
Wij kunnen de filmmakers in Hollywood niet de schuld geven dat ze een onwerkelijk beeld geven van wat er zich afspeelt achter de voordeur. Het is immers hun werk om te amuseren en niet om op te voeden. Maar in een maatschappij die verzadigd is van de media is het moeilijk om immuun te blijven voor de beelden die we iedere dag zien – perfecte lichamen, gepassioneerde adembenemende seks, fonkelende romantiek. Als onze relaties daar niet op lijken voelen we ons te kort gedaan en willen we graag ‘upgraden’ naar een nieuw en beter model.
Maar de waarheid is dat goede huwelijken uiterst vervelend kunnen zijn. Er is niets sexy aan het maken van het avondeten, rekeningen betalen, zorgen voor grootouders, luiers verschonen en kinderen naar voetbalwedstrijden brengen. Het is niet echt prikkelend als één persoon zwijgend televisie kijkt en de ander leest. Dat is niet echt een spannende film. De echt goede dingen van het huwelijk, dat je je goed voelt in elkaars aanwezigheid, de stille blikken van verstandhouding die boekdelen spreken, de kleine dingen die mensen voor elkaar doen, de zekerheid dat je de volgende morgen naast de ander wakker wordt, het is allemaal net zo opwindend als het kijken naar opdrogende verf. Daarom zie je zo weinig werkelijkheid op het witte doek. Het zou niet verkopen.
Tegenwoordig verheerlijkt Hollywood het huwelijk niet meer, maar haalt het vooral het stigma van scheiding weg, weer een verdraaiing van de werkelijkheid. Komedies, films en cartoons die een niet-traditioneel gezin laten zien zijn de norm. En met iedereen gaat het goed. De boodschap is duidelijk, het oude klassieke gezin is zo goed als opgedoekt en daar zijn we niet slechter van geworden. Kijkers worden niet blootgesteld aan de werkelijke beproevingen en ellende van samengestelde gezinnen of alleenstaande ouders. We zien niet de War-of-Roses-achtige ruzies tussen echtgenoten als ze hun biologische kinderen tegenover hun stiefkinderen zetten. (War of the Roses is één van de weinige Hollywood-films die een eerlijk beeld geven van de harde snijdende strijd tussen een stel in scheiding – Met Michael Douglas en Kathleen Turner – noot vertaler). Ons wordt niet verteld dat dergelijke ruzies er uiteindelijk aan bijdragen dat 60% van de tweede huwelijke in scheiding eindigen. We horen niet over de armoede en andere narigheid die vaak samengaat met alleenstaand ouderschap, vooral bij vrouwen. Televisie suggereert dat het leven na een scheiding makkelijk is.
Behalve dat ze het huwelijk veel mooier voorstellen dan het is en de scheiding veel minder lelijk dan in werkelijkheid wordt het perspectief van de Amerikaanse media over het huwelijk gedomineerd door een obsessie met slecht nieuws. Het ‘National Marriage Project’ van Rutgers University publiceerde een rapport dat meer dan normale aandacht kreeg. Het meldde het deprimerende nieuws dat het aantal huwelijken in de VS nog nooit zo laag geweest was, dat het aantal kinderen bij ongetrouwde vrouwen nog nooit zo hoog geweest was, dat het scheidingscijfer hoog bleef en dat Amerikaanse huwelijken minder gelukkig zijn als in het verleden. Radio, televisie en het internet, kranten en tijdschriften hadden het er maar druk mee. Eindelijk iets over het huwelijk waar ze hun tanden in konden zetten. Talkshows gonsden van de gasten met verklaringen over de teloorgang van het huwelijk.
Alhoewel weinigen de gegevens van dit beroemde onderzoek in twijfel konden trekken is het evenzogoed onbetwistbaar dat er meer is dan dit slechte nieuws alleen. Zelden horen we het goede nieuws over het huwelijk. Wist U bijvoorbeeld dat de Wall Street Journal heeft bericht dat een langdurig huwelijk een nieuw status symbool is? Of, weet U dat Amerikanen steeds zeggen dat een gelukkig huwelijk het belangrijkste doel is in het leven en dat ongeveer 85-90% van de Amerikanen nog steeds gewoon trouwen. Weet U dat in een recente ondervraging van mensen die behoren tot de 1% rijkste Amerikanen 71% nog in zijn eerste huwelijk zat (Barrons). Tenzij U op een andere planeet zat weet ik dat U weet dat de helft van alle huwelijken strandt, maar heeft U zich ooit afgevraagd waarom die andere 50% het wel vol houdt? Wat kenmerkt die langdurige huwelijken? Kent U de populairste en langdurigste rubriek in de tijdschriftengeschiedenis ‘Can this Marriage Be Saved?’(Kan dit huwelijk gered worden?) - in Ladies Home Journal? Het is een optimistische positieve rubriek waarin wordt beschreven hoe stellen hun huwelijksproblemen op lossen. De mensen kunnen er geen genoeg van krijgen. Als mensen ongeacht de lage succeskansen toch steeds gretig trouwen en daarna gelukkig blijven, waarom horen we dan steeds over het einde van het huwelijk? Waarom is het glas in de media altijd half leeg? En, veel belangrijker, wat zijn de gevolgen van zo’n pessimistische kijk?
De constante stroom van negatieve gegevens over het huwelijk eist echt zijn tol in de maatschappij. We beginnen te geloven dat een scheiding een normaal overgangsritueel is in het leven, we trouwen, we krijgen kinderen, we scheiden. Deze aanvaarding van scheiding als norm maakt het waarschijnlijker dat we niets meer doen om ons huwelijk aan de praat te houden, maar gewoon maar weglopen als het wat moeilijker wordt.
Stel je voor dat we in plaats van al die jobstijdingen over het huwelijk overstroomd zouden worden met succesverhalen over de liefde. Diepte-interviews met stellen die 50 jaar getrouwd zijn, hoe stellen moeilijke problemen als ontrouw te boven waren gekomen, over de honderdduizenden stellen wiens leven was veranderd door een eenvoudige huwelijkscursus. Actuele informatie over de gunstige neerslag van een langdurig huwelijk op mannen, vrouwen en kinderen en op de maatschappij als geheel. Denk alleen al aan hoe anders ons collectieve onderbewustzijn zou zijn als de media een deel van hun tijd zouden besteden om te onderzoeken waarom het huwelijk goed is in plaats van ons te informeren en te waarschuwen dat het huwelijk dood is.
Het juridisch systeem. ’Als er één advocaat in de stad is, sterft hij de hongerdood, als er twee zijn leven ze er allebei goed van’.
Iemand die ongelukkig is in zijn/haar huwelijk en zich afvraagt of ze wel of niet op moeten stappen, gaat soms naar een advocaat om meer te weten te komen over hun rechten en hun toekomst als alleenstaande te verkennen. Dit is op zich geen slecht idee, maar U moet een paar dingen weten voordat U de telefoon pakt.
Een scheidingsadvocaat is gespecialiseerd in scheidingen, niet in verzoeningen. Vaak zoeken mensen niet een juridisch advies omdat ze 100% zeker weten dat ze willen scheiden maar omdat ze informatie willen verzamelen en het gevoel hebben zichzelf te moeten beschermen. Hoewel veel advocaten de signalen van iemands twijfel oppikken en vervolgens bemiddeling adviseren is dat niet altijd het geval. Het is hun werk een scheiding makkelijker te maken, niet om verzoening aan te raden. Bovendien gaat men ervan uit dat wanneer U naar een advocaat gaat wel alle alternatieven zal hebben overwogen en klaar bent om Uw huwelijk te beëindigen.
Als U eenmaal de juridische bal aan het rollen hebt gebracht heeft Uw advocaat als primaire verantwoordelijkheid er voor te zorgen dat U er het meeste uithaalt: het meeste geld, de meeste tijd met je kinderen, zo min mogelijk bemoeienis van je ex enzovoort. Advocaten zijn vanuit hun beroepscode gedwongen vanuit dat principe te werken. Het probleem is: de advocaat van je echtgenoot heeft dezelfde verantwoordelijkheid. Zo wordt de scheidingsprocedure een strijd: jij tegen je echtgenoot. Scheidingen zijn een onderdeel van onze op het conflictmodel gebaseerde rechtspraak. Het systeem zet de ene partij tegenover de ander. De theorie is dat degene die de uiteindelijke beslissing neemt (de rechter) zo het voordeel heeft dat iedere partij zijn beste argumenten naar voren brengt en dat bij het kruisverhoor de zwakke kanten van beide partijen duidelijk worden. Dit is wellicht effectief in commerciële en strafrechtelijke zaken, maar zeker niet geschikt voor een gezin in moeilijkheden. De man wordt tegen de vrouw opgezet, de moeder tegen de vader en de vijandigheid loopt huizenhoog op tot de ultieme oorlog, het proces.
Hoewel het belangrijk is jezelf te beschermen, is het soms zo dat juist de dingen die je doet om je persoonlijke belangen te beschermen de kans kapot maken dat jij en je partner ooit nog op een fatsoenlijke manier met elkaar om zullen gaan, laat staan een verzoening zullen overwegen.
Neem bijvoorbeeld Richard, een man die wanhopig zijn huwelijk wilde redden. Zijn vrouw had een affaire en wist zeker dat ze weg wilde. Ze praatte openlijk over haar ontrouw, wreef hem haar affaire regelmatig in. Richard deed zijn uiterste best om daar niet te hevig op te reageren omdat hij hoopte dat de affaire een natuurlijke dood zou sterven. Uit onderzoek blijkt inderdaad aan dat affaires vaak doodlopen en dat verzoening tussen de echtgenoten mogelijk is, zolang de bedrogen partner maar niet wraakzuchtig wordt.
Richard’s advocaat vond echter dat Richard krachtig genoeg positie koos. Hij stelde voor de rechter te vragen om de minnaar van zijn vrouw het contact met Richard’s kinderen te verbieden. Hij suggereerde ook de twijfelachtige financiële achtergrond van de man openbaar te maken. Gegeven Richard’s gevoelens over deze man en de ontrouw van zijn vrouw is zo’n voorstel aantrekkelijk, maar ik weet ook dat als Richard het advies van zijn advocaat had gevolgd zijn vrouw de scheiding vervolgens in steen zou hebben gebeiteld. Het winnen van de juridische veldslag betekende dan het verliezen van de oorlog om het huwelijk.
Scheidingsadvocaten worden ingehuurd om te winnen, veel meer dan om in te schatten wat het effect van een bepaalde handeling op de toekomstige verstandhouding is. Scheidingsadvocaten weten heel goed dat een scheiding evenzeer een psychologische als een juridische oorlog is. Onthullingen geven advocaten wapens in handen om de andere partij aan te vallen en psychologisch en juridisch voordeel te behalen. Schriftelijke verklaringen van vrienden, familie en zakenpartners, tonnen paperassen, oordeel en kritiek op elkaars rol als ouder, allemaal taktieken om de andere partij op de knieën te krijgen.
Scheiding zonder oorlog Als het tijdens verhitte discussies over een mogelijke scheiding duidelijk wordt dat U en Uw echtgenoot allebei het hoofdverblijf voor de kinderen willen zijn, bereid U dan maar voor op een strijd die de allerlaatste positieve gevoelens over Uw echtgenoot zal laten verdwijnen. De advocaat zal U vragen om zoveel mogelijk informatie te verzamelen die U als de meest geschikte ouder voorstelt en Uw echtgeno(o)t(e) als onbekwaam. Om Uw standpunt te versterken en aan het verzoek van Uw advocaat te voldoen pijnigt U Uw geheugen op zoek naar alle fouten en mislukkingen van Uw echtgenoot als ouder. Zo wordt Uw waarneming van het verleden scheefgetrokken en verdwijnen de laatste goede herinneringen aan een gezamenlijk verleden. En om het nog erger te maken, als U eenmaal de opsomming door Uw echtgenoot van Uw veronderstelde tekortkomingen ziet, dan weet U weer waarom U wilde scheiden.
Bezorgdheid over de lange termijn schade aan familieverhoudingen door het vijandige karakter van de scheidingsprocedure heeft geleid tot de opkomst van een alternatief: mediation (bemiddeling). Bij mediation helpt een onpartijdige derde het paar problemen op te lossen, beter te communiceren en samen overeengekomen beslissingen te bereiken in het belang van het gezin.
Alhoewel het doel van bemiddeling niet verzoening is en ook niet verward moet worden met relatietherapie zorgt het op samenwerking gerichte karakter ervan en zijn aandacht voor communicatieve vaardigheden er vaak voor dat stellen die eigenlijk wilden scheiden zich alsnog met elkaar verzoenen. Zelfs als er toch wordt gescheiden is de sfeer van samenwerking die tijdens de mediation ontstaat goed voor de onderlinge verstandhouding na de scheiding, en dat is met name belangrijk als er kinderen zijn. Helaas overwegen te weinig mensen bemiddeling als hun huwelijk op instorten staat. Als ze dat zouden doen zouden wellicht meer huwelijken gered worden.
Nu dat U weet hoe de scheidingsval werkt vraagt U zich wellicht af of sommige mensen er eerder in vallen dan anderen. Het antwoord is ja.
De weglopende vrouw. Hoewel de illusie van een gelukkiger leven door scheiding mensen van ieder ras, leeftijd of persoonlijkheid aantrekt is er één groep bijzonder gevoelig voor de lokroep van de scheiding: vrouwen. Ongeveer tweederde van de scheidingen in de VS worden aangevraagd door vrouwen. Wat is hier aan de hand? Waarom gooien zo veel vrouwen de handdoek in de ring?
In de beginjaren van een huwelijk zijn het doorgaans de vrouwen die zich het meest bekommeren om de kwaliteit van de relatie. Zij nemen dagelijks de temperatuur: ‘Zijn we vandaag wel dicht genoeg bij elkaar geweest?’. ‘Brengen we genoeg tijd samen door?’. ‘Voelen we ons emotioneel verbonden?’. Als het antwoord op die vragen ja luidt gaat het leven gewoon door, maar als dat niet zo is proberen vrouwen er iets aan te doen. Ze zeggen tegen hun echtgenoot: ‘Jij geeft niet meer om onze relatie’, of ‘We doen nooit meer iets samen’ of Waarom laat je altijd je werk voorgaan? In plaats van te erkennen dat hun vrouwen behoefte hebben aan meer nabijheid hebben mannen vaak alleen het gevoel dat er gezeurd wordt en in reactie daarop trekken ze zich terug. Emotioneel en soms ook lichamelijk.
Vanwege deze onverschilligheid, soms zelfs vijandigheid, voelen vrouwen zich teleurgesteld. Ze proberen snel een andere benadering: klagen over het gebrek aan inzet van hun partner bij allerlei andere zaken. ‘Ik voel me net een alleenstaande ouder’, ‘Jij komt nooit van die bank af’, ‘Waarom steek jij in huis nooit eens een vinger uit. Alles komt op mij neer?’. Het is nog steeds de bedoeling de aandacht van de man te trekken, maar die trekt zich dan pas echt terug. (ik heb nog nooit een man ontmoet die ongeacht de bedoelingen van zijn vrouw intiemer werd in reactie op gezeur!). Na maanden of jaren van dit negatief op elkaar reageren geven vrouwen het op. Ze zeggen tegen zichzelf: ‘Ik heb alles geprobeerd. Een scheiding is vast beter dan dit. Ik vind vast iemand die wel om me geeft, en ook als dat niet gebeurt, ik ben zo eenzaam in dit huwelijk, dit hou ik niet meer vol. Ik weet zeker dat ik zonder hem gelukkiger zal zijn’. En dan gaan ze hun ontsnapping voorbereiden.
Het interessante van dit ontsnappingsplan is dat het doorgaans afhankelijk is van een bijzondere gebeurtenis die nog jaren op zich kan laten wachten. Bijvoorbeeld: ík verlaat mijn echtgenoot als de kinderen het huis uit gaan. Of ik ga scheiden als ik weer naar school ga en kan leren hoe ik voor mezelf kan zorgen, of: als ik een andere man tegen kom ben ik hier weg. En dan komt het moeilijke gedeelte.
In de maanden, jaren na dit besluit om te scheiden probeert de vrouw niet langer het huwelijk te repareren. Ze stopt met klagen. Voor haar is deze overgave aan het onvermijdelijke een slechte zaak, maar voor hem, wel je hoeft geen professor te zijn om te bedenken hoe hij zich voelt: fantastisch. Ze laat hem met rust! Ze is vast weer gelukkig, althans dat denkt hij en hij gaat door met de zaken van alledag. Tot D-day aanbreekt, de dag dat ze tegen hem zegt: ‘Ik wil scheiden.’ Hij voelt zich verpletterd en zegt: ‘Ik had geen idee dat je ongelukkig was. Waarom heb je me dat niet verteld?’. Die opmerking is de laatste nagel in de doodskist van het huwelijk. Het is tragisch dat dit juist het moment is waarop mannen eindelijk de omvang van het ongeluk van hun vrouwen inzien en daadwerkelijk bereid zijn tot veranderingen. Ze willen alles doen om hun huwelijk te redden en hun gezin compleet te houden. Eindelijk zijn ze bereid om diep in hun ziel te kijken en zo een fantastisch huwelijk mogelijk te maken. Maar eenmaal op dit punt aangekomen hebben de meeste vrouwen een ondoordringbare muur om zich heen gebouwd, de man’s pogingen doen er niet meer toe, er zal gescheiden worden.
Ik ben ervan overtuigd dat als meer vrouwen de waarheid over scheiding zouden weten ze niet zo snel het aanbod van hun echtgenoot om een beter mens en partner te worden zouden afslaan. Ze zouden misschien lang genoeg blijven om te ontdekken of hij daadwerkelijk bereid is te veranderen.
De leeftijdsonafhankelijke midlifecrisis. Begrijp me niet verkeerd, ook mannen worden in de scheidingsval gelokt. Ze zijn in de ban van de fantasie dat het leven beter wordt als ze alleen zijn, dat ze dan meer en betere seks zullen hebben, meer bewonderd zullen worden, minder verantwoordelijkheden en verplichtingen hebben, meer avonden met hun vrienden kunnen doorbrengen, minder gevit ervaren enzovoort. Veel verder geestelijk gezonde en verantwoordelijke mannen worden op een ochtend wakker en beginnen de balans van hun leven op te maken. Ze hebben het gevoel dat ze iets missen, ze zijn niet gelukkig. In feite zijn ze regelrecht depressief en inzichzelf gekeerd. Soms kunnen ze niet begrijpn waarom en is er alleen dat knagende gevoel dat er iets mis is en dat het de hoogste tijd wordt om er iets aan te doen. En hoewel ze dus niet echt weten wat ze dwars zit, overtuigen ze zichzelf dat ze hun huwelijk uit moeten om dat te ontdekken.
Andere mannen denken wel te weten wat de reden is van hun ongelukkige gevoel. ‘Ik haat al die verantwoordelijkheid. Het leven is kort, ik wil me niet de hele tijd zo belast voelen. Of: ‘Ik ben om de verkeerde redenen getrouwd, ze was zwanger, we waren te jong, ik wilde wanhopig graag mijn ouderlijk huis uit, ze zette me onder druk’. Of: ‘Zij is altijd zo afwijzend en kritisch, ik wil iemand die me waardeert’. Of: ‘We hebben eigenlijk geen seksleven, ik wil zo niet meer verder’. Of: ‘Mijn vader is een paar maanden terug gestorven en dat heeft me doen realiseren dat ik geen ruziehuwelijk wil’.
Misschien klinken deze zinnen U bekend. Mag je dit een midlifecrisis noemen? Als je echtgenoot tussen de 40-50 is en hij is onlangs zeer geïnteresseerd geworden in lichaamsbeweging, gezond eten, nieuwe kleding en kijkt jaloers naar die spreekwoordelijke rode sportwagen (of een minder duur speeltje) dan heb je misschien zelf al aan een midlifecrisis gedacht. En daar zou je heel goed gelijk in kunnen hebben. Maar het is mijn ervaring dat mannen zo’n zogenaamde midlifecrisis op ieder moment in hun leven kunnen krijgen. Zelfs mannen tussen de 20-30 kunnen ontevreden raken over wat er van hun leven geworden is en over groenere weiden gaan fantaseren. Ze hebben nog geen kalende hoofden, opbollende buiken en rimpels die hun aandacht opeisen, maar ze realiseren zich niettemin dat de geluksklok snel doortikt. In plaats van onder ogen te zien wat er mis is in hun leven en huwelijk en dat te herstellen, proberen veel van deze mannen zich van hun depressies en angsten te bevrijden door weg te lopen.
Hun vrouwen praten op ze in, geven boeken over de midlifecrisis, knippen artikelen uit en laten die in huis slingeren. Ze schakelen vrienden in om met hun man te praten. Ze halen trouwfoto’s te voorschijn om herinneringen aan betere tijden op te roepen. En als dat niet lukt dringen ze er bij hun echtgenoot op aan om een therapeut op te zoeken, prozac te gaan slikken of St-Jans-kruid als ze voor natuurgeneesmiddelen gaan. Ze laten folders over depressies liggen op tafel of op de stapel kranten naast het toilet. Maar helaas, geen van deze wanhopige pogingen lijkt enige indruk te maken. De drang om te ontsnappen wordt alleen maar groter.
Versla de overmacht Misschien heeft het lezen over de alomtegenwoordige scheidingsval je pessimistisch gemaakt of overdonderd. Toch hoeft dat niet. Ik heb goed nieuws voor U. In welke moeilijke situatie U nu ook zit, U kunt de overmacht verslaan. Echt. Ik heb duizenden mensen, die op het punt van scheiden stonden, geholpen de situatie om te keren en hun huwelijken liefdevoller te maken. Ik durf te zeggen: U KUNT UW HUWELIJK REDDEN. Ik heb dit boek geschreven om U stap voor stap te laten zien hoe.
Als U iemand bent die een scheiding overweegt dan wil ik U feliciteren dat U zo ver hebt doorgelezen. Het is erg verleidelijk om alles te negeren wat U op andere gedachten dan die scheiding zou kunnen brengen. U wilt gewoon verder met Uw leven. U bent moe van mensen – Uw echtgenoot, familieleden, vrienden – die proberen U van gedachten te veranderen. Zij staan toch niet in Uw schoenen? Zij voelen Uw pijn toch niet? Hoe kunnen ze weten wat goed voor U is? En nu, om het allemaal nog erger te maken komt er één of andere huwelijkstherapeut die niets over U weet, met een waarschuwing dat U de hoop op geluk in Uw huwelijk niet op moet geven. Maar U leest nog door, en dat geeft me veel vertrouwen in U. Ergens knaagt het misschien dat een scheiding toch niet het antwoord is op Uw problemen.
Als U scheiding overweegt vertel ik U graag dat ik het met U eens ben dat het leven te kort is om ongelukkig te zijn. We hebben maar één kans, het leven is geen generale repetitie voor iets anders. Ik wil niet voorstellen dat U in een ongelukkig huwelijk moet blijven en maar moet berusten in eenzaamheid en verdriet. Verre van dat. Dat zou voor niemand goed zijn! Maar in de afgelopen jaren hebben we veel geleerd over waarom het ene stel wel en het andere stel niet in staat is liefde levend te houden. En het komt allemaal neer op één ding: relationele vaardigheden. Hoe je conflicten hanteert, hoe je communiceert, hoe je problemen oplost, het bepaalt allemaal hoe sterk of zwak je liefdesband is.
Helaas leren de meesten van ons die vaardigheden niet van onze ouders. Dus hoe moeten we weten wat te doen als het mis gaat? Als je partner geen liefde geeft, geen affectie toont of niet communiceert, komt dat waarschijnlijk omdat hij of zij niet weet hoe dat moet. Als je niet hebt kunnen doordringen tot je echtgenoot om meer liefde te krijgen is dat niet omdat je echtgenoot een slecht mens is, je hebt gewoon betere gereedschappen nodig. En dat is gemakkelijk. Ik kan je de nieuwe vaardigheden leren waarmee je een huwelijk kunt maken zoals je dat altijd hebt gewild. Het enige wat je moet doen is dit boek te lezen met een half open instelling (misschien is ook een kwart al voldoende). Pas mijn technieken toe en ik doe de rest.
Misschien zegt U nu: ‘Ik heb alles al geprobeerd, waarom zou ik me inzetten om nog eens teleurgesteld te worden?’ Dan vertel ik U: U hebt niet alles geprobeerd. Ik heb vele jaren met paren gewerkt en als ze denken dat ze alles geprobeerd hebben, betekent dat doorgaans dat ze dezelfde dingen steeds weer opnieuw hebben geprobeerd. Ik zeg niet dat U alle plannen om uit elkaar te gaan moet laten varen, het enige wat ik vraag is om de methoden in dit boek een paar weken of maanden de kans te geven om te werken. Neem dan een beslissing. U kunt altijd nog scheiden, die mogelijkheid staat altijd open. Ik wil U ten sterkste aanraden om Uw huwelijk de laatste kans te geven die het verdient. U zal er beter van slapen.
Misschien leest U dit omdat een scheiding het laatste is wat U wilt. In de volgende bladzijden zal ik U precies uitleggen wat U moet doen om de neerwaartse spiraal in Uw huwelijk om te keren. Ik zal U alles vertellen wat ik weet over het redden van een huwelijk op de rand van een scheiding. Als U de zeven stappen in dit boek zorgvuldig volgt, zal het net zijn alsof U bij mij in mijn kantoor zit. U zal leren w
